Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

alicui Sen и aliquem Sil

  • 1 oblatro

    ob-lātro, —, —, āre
    набрасываться с лаем или с бранью, накидываться ( alicui Sen и aliquem Sil); ругать, бранить

    Латинско-русский словарь > oblatro

  • 2 bellum

    bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—

    bellum

    (ante-class. and poet.

    duel-lum

    ), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > bellum

  • 3 facio

    făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:

    faxo,

    Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:

    faxis,

    Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:

    faximus,

    Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:

    faxint,

    Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:

    fi,

    Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:

    fite,

    Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:

    fiebantur,

    id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:

    ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,

    Dig. 50, 16, 218.
    I.
    Act.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):

    sphaera ab Archimede facta,

    Cic. Rep. 1, 14:

    fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,

    id. ib. 2, 17:

    aedem,

    id. ib. 2, 20:

    pontem in Arari faciundum curat,

    Caes. B. G. 1, 13, 1:

    castra,

    id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:

    faber vasculum fecit,

    Quint. 7, 10, 9:

    classem,

    Caes. B. G. 4, 21, 4:

    cenas et facere et obire,

    Cic. Att. 9, 13, 6:

    ignem lignis viridibus,

    id. Verr. 2, 1, 17, § 45:

    poema,

    to compose, id. Pis. 29, 70:

    carmina,

    Juv. 7, 28:

    versus,

    id. 7, 38:

    sermonem,

    Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.

    litteram,

    id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;

    also i. q. ludificari,

    Plaut. Capt. 3, 4, 47:

    sementes,

    i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:

    messem,

    Col. 2, 10, 28:

    pecuniam,

    to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    manum (with parare copias),

    to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,

    cohortes,

    Caes. B. C. 3, 87, 4:

    exercitum,

    Vell. 2, 109, 2; and:

    auxilia mercede,

    Tac. A. 6, 33:

    iter,

    Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.

    also the phrases: aditum sibi ad aures,

    Quint. 4, 1, 46:

    admirationem alicujus rei alicui,

    to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:

    aes alienum,

    Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:

    alienationem disjunctionemque,

    Cic. Lael. 21, 76:

    animum alicui,

    Liv. 25, 11, 10:

    arbitrium de aliquo,

    to decide, Hor. C. 4, 7, 21;

    opp. arbitrium alicui in aliqua re,

    i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:

    audaciam hosti,

    id. 29, 34, 10:

    audientiam orationi,

    Cic. Div. in Caecil. 13, 42:

    auspicium alicui,

    Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:

    auctoritatem,

    Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:

    bellum,

    Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:

    multa bona alicui,

    Plaut. Poen. 5, 4, 46:

    castra,

    to pitch, Tac. H. 5, 1:

    caulem,

    to form, Col. Arb. 54:

    clamores,

    to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:

    cognomen alicui,

    to give, Liv. 1, 3, 9:

    commercium sermonis,

    id. 5, 15, 5:

    concitationes,

    Caes. B. C. 3, 106 fin.:

    conjurationes,

    to form, id. B. G. 4, 30 fin.:

    consuetudinem alicui cum altero,

    Cic. Fam. 13, 23, 1:

    consilia alicui,

    Liv. 35, 42, 8:

    contentionem cum aliquo,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    controversiam,

    to occasion, id. Or. 34, 121:

    convicium magnum alicui,

    id. Fam. 10, 16, 1:

    copiam pugnandi militibus,

    Liv. 7, 13, 10:

    corpus,

    to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:

    curam,

    Tac. A. 3, 52:

    damnum,

    to suffer, Cic. Brut. 33, 125:

    detrimentum,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

    desiderium alicujus, rei alicui,

    Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:

    dicta,

    Ov. F. 2, 375; 3, 515:

    difficultatem,

    Quint. 10, 3, 10 and 16:

    discordiam,

    to cause, Tac. H. 3, 48:

    discrimen,

    Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:

    disjunctionem (with alienationem),

    Cic. Lael. 21, 76:

    dolorem alicui,

    id. Att. 11, 8, 2:

    dulcedinem,

    Sen. Ep. 111:

    eloquentiam alicui (ira),

    Quint. 6, 2, 26:

    epigramma,

    to write, Cic. Arch. 10, 25:

    errorem,

    Sen. Ep. 67:

    eruptiones ex oppido,

    Caes. B. C. 2, 2, 5:

    exemplum,

    Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:

    exspectationem,

    Quint. 9, 2, 23:

    facinus,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:

    facultatem recte judicandi alicui,

    Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:

    fallaciam,

    Ter. And. 1, 8, 7:

    famam ingenii,

    Quint. 11, 2, 46:

    fastidium,

    Liv. 3, 1, 7:

    favorem alicui,

    id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:

    fidem alicui,

    Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:

    finem,

    Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:

    formidinem,

    to excite, Tac. H. 3, 10:

    fortunam magnam (with parare),

    Liv. 24, 22, 9:

    fraudem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:

    fugam fecerunt, stronger than fugerunt,

    Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;

    but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),

    Liv. 1, 56, 4; so,

    fugam facere = fugare,

    id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:

    fugam hostium facere,

    id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:

    gestum vultu,

    Quint. 11, 3, 71:

    gradum,

    Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:

    gratiam alicujus rei,

    Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:

    gratulationem alicui,

    Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:

    gratum alicui,

    Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:

    gratissimum alicui,

    id. Fam. 7, 21 fin.:

    histrioniam,

    Plaut. Am. prol. 152:

    homicidium,

    to commit, Quint. 5, 9, 9:

    hospitium cum aliquo,

    Cic. Balb. 18, 42:

    imperata,

    Caes. B. G. 2, 3, 3:

    impetum in hostem,

    Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:

    incursionem,

    Liv. 3, 38, 3:

    indicium,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:

    inducias,

    id. Phil. 8, 7, 20:

    initium,

    to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:

    initia ab aliquo,

    id. Rep. 1, 19:

    injuriam,

    id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:

    insidias alicui,

    Cic. Mil. 9, 23:

    iram,

    Quint. 6, 1, 14:

    jacturam,

    Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:

    judicium,

    Cic. Att. 7, 23, 2:

    judicatum,

    to execute, id. Fl. 20, 48:

    jus alicui,

    Liv. 32, 13, 6:

    jussa,

    Ov. F. 1, 379:

    laetitiam,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    largitiones,

    id. Tusc. 3, 20, 48:

    locum poetarum mendacio,

    Curt. 3, 1, 4:

    locum alicui rei,

    Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:

    longius,

    Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:

    valde magnum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:

    medicinam alicui,

    to administer, id. Fam. 14, 7:

    memoriam,

    Quint. 11, 2, 4:

    mentionem,

    Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:

    metum,

    to excite, Tac. A. 6, 36:

    turbida lux metum insidiarum faciebat,

    suggested, Liv. 10, 33, 5:

    metum alicui,

    id. 9, 41, 11:

    missum aliquem,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    modum irae,

    Liv. 4, 50, 4:

    moram,

    Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:

    morem alicujus rei sibi,

    Liv. 35, 35, 13:

    motus,

    id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:

    munditias,

    id. R. R. 2, 4:

    mutationem,

    Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:

    multa alicui,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:

    naufragium,

    to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:

    negotium alicui,

    to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:

    nomen alicui,

    Liv. 8, 15, 8; cf.

    nomina,

    to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:

    odium vitae,

    Plin. 20, 18, 76, § 199:

    officium suum,

    Ter. Phorm. 4, 5, 12:

    omnia amici causa,

    Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:

    opinionem alicui,

    id. Div. in Caecil. 14, 45:

    orationem,

    id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:

    otia alicui,

    to grant, Verg. E. 1, 6:

    pacem,

    to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:

    pecuniam ex aliqua re,

    id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    periculum,

    Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:

    planum,

    Cic. Rosc. Am. 19, 54:

    potestatem,

    id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:

    praedam,

    Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:

    praedas ab aliquo,

    Nep. Chabr. 2, 2:

    proelium,

    to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:

    promissum,

    Cic. Off. 3, 25, 95:

    pudorem,

    Liv. 3, 31, 3:

    ratum,

    id. 28, 39, 16:

    rem,

    Ter. Ad. 2, 2, 12:

    reum,

    to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:

    scelus,

    to commit, Tac. H. 1, 40:

    securitatem alicui,

    Liv. 36, 41, 1:

    sermonem,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    significationem ignibus,

    Caes. B. G. 2, 33, 3:

    silentium,

    Liv. 24, 7, 12:

    somnum,

    to induce, Juv. 3, 282:

    spem,

    Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:

    spiritus,

    id. 30, 11, 3:

    stercus,

    Col. 2, 15:

    stipendia,

    Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:

    stomachum alicui,

    Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

    suavium alicui,

    Plaut. As. 4, 1, 53:

    suspicionem,

    Cic. Fl. 33, 83:

    taedium alicujus rei,

    Liv. 4, 57, 11:

    terrorem iis,

    to inflict, id. 10, 25, 8:

    timorem,

    to excite, id. 6, 28, 8:

    mihi timorem,

    Cic. Fam. 10, 18, 2:

    totum,

    Dig. 28, 5, 35:

    transitum alicui,

    Liv. 26, 25, 3:

    turbam,

    Ter. Eun. 4, 1, 2:

    urinam,

    Col. 6, 19:

    usum,

    Quint. 10, 3, 28:

    vadimonium,

    Cic. Quint. 18, 57:

    verbum, verba,

    to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    verbum,

    to invent, id. Fin. 3, 15, 51:

    versus,

    id. Q. Fr. 3, 5:

    vestigium,

    id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:

    vim alicui or in aliquem,

    id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:

    vires,

    to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:

    vitium,

    Cic. Top. 3, 15 al. —
    (β).
    With ut, ne, quin, or the simple subj.:

    faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,

    Plaut. Capt. 4, 2, 20:

    facere ut remigret domum,

    id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:

    ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,

    Cic. Ac. 1, 2, 8:

    facito, ut sciam,

    id. Att. 2, 4, 4:

    non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,

    id. ib. 11, 21, 1:

    si facis ut patriae sit idoneus,

    Juv. 14, 71:

    ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,

    Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:

    facere non possum, quin ad te mittam,

    I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:

    fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,

    id. Clu. 60, 168:

    fac, ne quid aliud cures,

    id. Fam. 16, 11, 1:

    domi assitis, facite,

    Ter. Eun. 3, 2, 53:

    fac fidele sis fidelis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79:

    fac cupidus mei videndi sis,

    Cic. Fam. 5, 21, 5:

    fac cogites,

    id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:

    fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:

    nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,

    id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—
    (γ).
    With inf. = efficere, curare, to cause (rare):

    nulla res magis talis oratores videri facit,

    Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:

    aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,

    Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:

    qui nati coram me cernere letum Fecisti,

    Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:

    mel ter infervere facito,

    Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—
    (δ).
    Absol.:

    ego plus, quam feci, facere non possum,

    Cic. Fam. 11, 14, 3:

    faciam, ut potero, Laeli,

    id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:

    noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,

    id. Att. 16, 15, 1; so,

    facere = hoc or id facere,

    Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;

    so after scribam,

    id. Att. 16, 16, 15:

    nominaverunt,

    id. Rep. 2, 28, 50;

    after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,

    id. ib. 2, 11, 22;

    after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,

    id. ib.:

    necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,

    Quint. 6, 1, 54:

    qui dicere ac facere doceat,

    id. 2, 3, 11:

    faciant equites,

    Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:

    petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,

    Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).
    B.
    In partic.
    1.
    With a double object, to make a thing into something, to render it something:

    senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,

    Cic. Phil. 6, 7, 18:

    te disertum,

    id. ib. 2, 39 fin.:

    iratum adversario judicem,

    id. de Or. 1, 51, 220:

    heredem filiam,

    to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:

    aliquem regem,

    Just. 9, 6:

    aliquem ludos,

    Plaut. Aul. 2, 2, 75:

    aliquem absentem rei capitalis reum,

    Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:

    animum dubium,

    id. de Imp. Pomp. 10, 27:

    injurias irritas,

    id. Verr. 2, 2, 26, § 63:

    vectigalia sibi deteriora,

    Caes. B. G. 1, 36, 4:

    hi consules facti sunt,

    Cic. de Sen. 5, 14:

    disciplina doctior facta civitas,

    id. Rep. 2, 19:

    di ex hominibus facti,

    id. ib. 2, 10; cf.:

    tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,

    Sall. J. 10, 2.—In pass.:

    quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?

    to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—
    2.
    to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:

    in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,

    Cic. Fam. 3, 10, 2:

    te quotidie pluris feci,

    id. ib. 3, 4, 2:

    voluptatem virtus minimi facit,

    id. Fin. 2, 13, 42:

    dolorem nihili facere,

    to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:

    nihili facio scire,

    Plaut. Pers. 2, 2, 42:

    negat se magni facere, utrum, etc.,

    Quint. 11, 1, 38:

    parum id facio,

    Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—
    3.
    With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:

    omnem oram Romanae dicionis fecit,

    Liv. 21, 60, 3:

    dicionis alienae facti,

    id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:

    ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,

    Tac. A. 15, 52.—
    4.
    To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.
    (α).
    Acc. and part.:

    in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,

    id. Brut. 60, 218:

    Xenophon facit... Socratem disputantem,

    id. N. D. 1, 12, 31; cf.:

    ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,

    id. Tusc. 1, 40 fin. al.—
    (β).
    Acc. and inf.:

    qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,

    Ter. Heaut. prol. 31:

    fecerat et fetam procubuisse lupam,

    Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:

    poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,

    Cic. Tusc. 4, 16, 35:

    quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,

    id. N. D. 3, 16, 41:

    Plato construi a deo mundum facit,

    id. ib. 1, 8, 19:

    Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,

    id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:

    M. Cicero dicere facit C. Laelium,

    Gell. 17, 5, 1:

    caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,

    Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—
    (γ).
    In double construction:

    Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,

    Cic. Tusc. 5, 39 fin.
    5.
    To make believe, to pretend:

    facio me alias res agere,

    Cic. Fam. 15, 18:

    cum verbis se locupletem faceret,

    id. Fl. 20:

    me unum ex iis feci, qui, etc.,

    id. Planc. 27, 65.—
    6.
    Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:

    fac, quaeso, qui ego sum, esse te,

    Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:

    fac potuisse,

    id. Phil. 2, 3, 5:

    fac animos non remanere post mortem,

    id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:

    fac velit,

    Stat. Ach. 2, 241:

    fac velle,

    Verg. A. 4, 540.—
    7.
    In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:

    cum mercaturas facerent,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:

    naviculariam,

    id. ib. 2, 5, 18, §

    46: argentariam,

    id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:

    topiariam,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:

    haruspicinam,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    praeconium,

    id. ib.; so,

    piraticam,

    id. Post. Red. in Sen. 5, 11:

    medicinam,

    Phaedr. 1, 14, 2.—
    8.
    In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:

    res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,

    Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:

    sacra pro civibus,

    id. Balb. 24, 55:

    sacrificium publicum,

    id. Brut. 14, 56.— Absol.:

    a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,

    Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:

    cum faciam vitula pro frugibus,

    Verg. E. 3, 77:

    catulo,

    Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:

    cum pro populo fieret,

    Cic. Att. 1, 13, 3:

    quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,

    Liv. 37, 3, 5.—
    9.
    In gram., to make, form in inflecting:

    cur aper apri et pater patris faciat?

    Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:

    sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,

    id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:

    eadem (littera) fecit ex duello bellum,

    id. 1, 4, 15.—
    10.
    In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:

    intra limen sese facit,

    App. 5, p. 159, 25;

    without se: homo meus coepit ad stelas facere,

    Petr. 62:

    ad illum ex Libya Hammon facit,

    Tert. Pall. 3.—
    11.
    Peculiar phrases.
    a.
    Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:

    nescit quid faciat auro,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 100:

    quid tu huic homini facias?

    Cic. Caecin. 11, 30; cf.:

    quid enim tibi faciam,

    id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:

    quid facias illi?

    Hor. S. 1, 1, 63:

    miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,

    Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:

    quid Tulliola mea fiet?

    Cic. Fam. 14, 4, 3:

    quid illo fiet? quid me?

    id. Att. 6, 1, 14:

    quid fiet artibus?

    id. Ac. 2, 33, 107:

    quid mihi fiet?

    Ov. A. A. 1, 536:

    quid de illa fiet fidicina igitur?

    Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:

    quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?

    Ov. M. 6, 572:

    quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,

    Verg. E. 1, 41 al. —
    b.
    Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:

    volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,

    Plaut. Capt. 5, 1, 32:

    nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,

    Plin. 8, 6, 6, § 17:

    quid eo est argento factum?

    Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,
    (β).
    Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:

    si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?

    Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:

    eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,

    Plaut. Poen. 5, 1, 23. —
    c.
    Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:

    praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,

    Cic. Or. 53, 177:

    queri, ut fit, incipiunt,

    id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

    dum se uxor, ut fit, comparat,

    id. Mil. 10, 28:

    fecit statim, ut fit, fastidium copia,

    Liv. 3, 1, 7.—
    d.
    Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—
    e.
    Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.—
    12.
    In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:

    Quae cum dixisset, Cotta finem,

    Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):

    Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,

    Nep. Ages. 2:

    per biduum nihil aliud quam steterunt parati,

    Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.
    II.
    Neutr.
    A.
    With adverbs, to do, deal, or act in any manner:

    recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,

    Plaut. Capt. 5, 2, 7;

    v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,

    Cic. Att. 12, 24, 1:

    seu recte seu perperam,

    to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:

    Dalmatis di male faciant,

    id. Fam. 5, 11 fin.:

    facis amice,

    in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:

    per malitiam,

    maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:

    humaniter,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1:

    imperite,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    tutius,

    Quint. 5, 10, 68:

    voluit facere contra huic aegre,

    Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—
    B.
    Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:

    si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,

    Cic. Sull. 13, 36; cf.:

    cum illo consulem facere,

    id. Att. 6, 8, 2; and:

    secum consules facere,

    id. Planc. 35, 86:

    auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,

    id. Caecin. 36, 104; cf.:

    rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,

    id. ib. 28, 79:

    cum veritas cum hoc faciat,

    is on his side, id. Quint. 30, 91:

    commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,

    id. Inv. 1, 48, 90:

    omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,

    id. Att. 7, 3, 5:

    quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,

    id. Quint. 1, 1:

    neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,

    Nep. Eum. 8, 2:

    cum aliquo non male facere,

    to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—
    C.
    In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —
    D.
    Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:

    chamaeleon facit ad difficultatem urinae,

    Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:

    ad talem formam non facit iste locus,

    Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:

    radix coronopi coeliacis praeclare facit,

    Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:

    facit autem commode ea compositio, quam, etc.,

    Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:

    nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,

    do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:

    mire facit in peroratione confessio,

    Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:

    non faciet capiti dura corona meo,

    Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—
    E.
    Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):

    factum cupio (sc. id esse),

    Plaut. Truc. 4, 4, 24:

    factum volo,

    id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:

    an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?

    Cic. Tusc. 5, 32, 90:

    nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,

    id. Leg. 2, 1, 2; cf.:

    Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,

    id. Off. 1, 1 fin.; and:

    cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?

    id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:

    vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),

    Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):

    jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),

    what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:

    in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),

    Cic. Tusc. 4, 14; so,

    ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),

    Hor. S. 1, 1, 94. —
    F.
    Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:

    at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,

    Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,
    1.
    factus, a, um, P. a.
    A.
    As adjective ante-class. and very rare:

    factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,

    is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,
    B.
    In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).
    1.
    In gen.:

    depingere,

    Ter. Phorm. 1, 5, 38:

    facere factum,

    Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:

    dicta et facta,

    Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:

    opus facto est,

    id. Phorm. 4, 5, 4:

    ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,

    Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;

    14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?

    id. ib. 8, 14, 2:

    praeclarum atque divinum,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    egregium,

    id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:

    factum per se improbabile,

    Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:

    illustre,

    Nep. Arist. 2, 2; cf.:

    illustria et gloriosa,

    Cic. Fin. 1, 11, 37:

    forte,

    id. Att. 8, 14, 2:

    dira,

    Ov. M. 6, 533:

    nefanda,

    id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:

    recte ac turpiter factum,

    Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:

    multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,

    Nep. Timoth. 1, 2;

    v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,

    Hor. Ep. 1, 2, 40:

    quo facto aut dicto adest opus,

    Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:

    famam extendere factis,

    Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—
    2.
    In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):

    bonum factum'st, edicta ut servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:

    hoc factum est optimum, ut, etc.,

    id. Ps. 1, 2, 52:

    majorum bona facta,

    Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:

    bene facta,

    Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:

    recte, male facta,

    id. Off. 2, 18, 62:

    male facto exigua laus proponitur,

    id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—
    * 2.
    facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon).

    Lewis & Short latin dictionary > facio

  • 4 do

    I dō, dedī, datum, dare
    1)
    а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)
    qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)
    б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)
    перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённым
    в) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)
    г) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)
    iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинцию
    д) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)
    d. fibellum Cподать жалобу
    oscula O (basia Ctl) d. — покрывать поцелуями, целовать
    aliquem defensum d. V — защитить кого-л.
    plus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудком
    2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)
    3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)
    d. impĕtum Lворваться
    5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)
    6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)
    materiam d. invidiae Cдавать пищу ненависти
    8) отпускать, ослаблять ( lora V)
    d. laxas habenas Vопустить поводья
    9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)
    10)
    а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)
    d. verba alicui Ter — надуть кого-л.
    d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства
    11)
    а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)
    d. fumos Oдымиться
    б) издавать (sonum V; gemitum O)
    12)
    а) произносить (voces, dicta O, V)
    б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)
    paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словах
    iste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто он
    quem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?
    13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)
    15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)
    terga d. (= vertere) C, L, O etc.обратиться в бегство
    quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назад
    dasne animes morte interire?Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю
    19)
    а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)
    d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутации
    б) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)
    20)
    а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)
    d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)
    21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)
    22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)
    23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)
    25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)
    26)
    sese d. in fugam и fugae Cобращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)
    d. (litem) secundum aliquem C, L, Sen — решить судебный процесс в чью-л. пользу
    d. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.
    nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)
    do, dico, addico Vr, Macrпредоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)
    II dō: как dare se (или dari)
    1) даваться или быть данным, разрешаться, быть возможным
    ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сесть
    potestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть
    3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)
    se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.
    se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.
    se in viam d. Cпуститься в путь
    sese in pedes d. Plудирать
    5) принимать участие (convivio Su; in bella V)
    6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)
    7) представиться, быть в распоряжении
    8)
    а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)
    б) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)
    turpiter se d. Terсрамиться
    prout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)
    III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.)

    Латинско-русский словарь > do

  • 5 refero

    re-fero, rettulī (retulī), relātum (rellātum), referre
    1)
    а) нести назад, уносить обратно ( aliquem domum Su): относить, гнать назад ( navem in mare H)
    me referunt pedes in Tusculanum Cноги сами несут меня (т. е. меня тянет) в Тускулан
    б) вынимать, извлекать ( telume corpore Sil)
    2) относить назад, развевать (aura refert talaria O); отводить, передвигать назад ( castra L); поворачивать назад ( caput O); подносить ( manūs ad ora Pt)
    r. pedem O, QC, Pt etc. (gradum L, vestigia V) или se r. (реже referri) — отступать, идти обратно, возвращаться (se in castra r. Cs)
    3)
    а) переводить, направлять ( oculos in aliquem O)
    5) приносить (с собой), доставлять (aliquid ad Caesarem Cs; opīma spolia L; egregiam laudem V); приносить в дар или в жертву ( lauream Jovi Su); вносить (mille talenta in publicum Nep)
    6)
    а) относить, связывать, приурочивать
    б) причислять, относить ( aliquem in oratorum numerum C); перекладывать, возлагать ( culpam in aliquem QC); сводить ( omnia ad voiuptatem C)
    7) одерживать (r. victoriam de или ex aliquo Just, L, VM)
    8) обращать (r. animum ad studia C; se r. ad philosophiam C)
    9) сопоставлять, сравнивать, судить ( aliquid ad se ipsum C)
    aliquid ad animum r. Ph — принимать во внимание что-л.
    majores ab aliquo r. Just — вести родословную от кого-л.
    10) отдавать назад, возвращать ( pateram surreptam C); обратно извергать ( cum sanguine mixta vina V); восстанавливать, возвращать (judicia ad equestrem ordinem C; alicui praeteritos annos V); воздавать, отплачивать, возмещать (par pari r. Ter)
    alicui salutem r. C — ответить кому-л. на приветствие
    alicui gratiam r. C, Cs etc. — отблагодарить кого-л.
    11) возражать, отвечать (aliquid alicui r. C etc.)
    12) произносить ( litteram expressius VM); передавать, повторять ( responsum L)
    r. verba geminata C — повторять за кем-л. слова
    r. aliquem C — ещё раз (дважды) назвать кого-л.
    r. vocem C, O, QC etc. — дать отзвук, отозваться эхом на голос ( clamor refertur totis castris L)
    13) восстанавливать, возобновлять, опять вводить ( antiquum morem Su); вновь приобретать ( amissos colores H); подавать на новое рассмотрение ( rem judicatam C); вновь вносить на утверждение ( legem L); восстанавливать в памяти, вспоминать ( magna fac ta V)
    14) пересказывать (sermonem C, H); цитировать ( exemplum a Cicerone relatum VP); приводить ( versum Nep)
    15) воспроизводить, быть похожим (r. patrem sermone vultuque T)
    r. nomine avum Vносить имя деда
    16) передавать, вверять ( consulatum ad aliquem C)
    17) сообщать, передавать, докладывать, доносить (aliquid alicui или ad aliquem C, Cs, L etc.)
    digna relatu O — достойное быть рассказанным, заслуживающее упоминания
    19) обращаться (ad aliquem aliquid или de aliquā re C, L etc.)
    20) записывать, вносить, регистрировать (nomen alicujus in tabulas r. C; r. pecuniam alicui datam C; r. aliquem in или inter proscriptus C, Su)
    21) включать, вводить ( epistulas in volumĭna C); соотносить, сопоставлять
    terram hanc puncti loco ponĭmus ad universa referentes Sen — сравнивая нашу землю с вселенной, мы находим, что она есть как бы точка

    Латинско-русский словарь > refero

  • 6 duco

    dūco, dūxī, ductum, ere
    1) водить, вести (aliquem secum Pl; aliquem intro ad aliquem Ter; equum loro L; iter ducit ad urbem O)
    d. funera, pompam O (exsequias PM) — следовать в похоронной процессии
    d. aliquem ad mortem C — вести кого-л. на казнь
    se d. ad aliquem Pl — отправиться к кому-л.
    d. curru aliquem victorem H — везти кого-л. как победителя в колеснице
    d. originem ab aliquo H — вести свой род от кого-л.
    Janus, quod ab eundo nomen est ductum C — Янус, имя которого произведено от глагола ire
    2)
    а) воен. вести за собой ( exercitum ab Allobrogibus in Segusiavos Cs); предводительствовать, командовать (d. primum pilum Cs)
    3) стоять во главе, быть главным (первым) (d. familiam C; d. classem disci pulorum Q)
    4) проводить (aquam per fundum alicujus C; fossam Cs, L; vallum Cs, L; sulcum Col; lineam, orbem Q); прокладывать ( viam L)
    5)
    а) производить, выделывать, создавать (vivos de marmore vultus V; ocreas argento V; effigiem alicujus aere Ap)
    б) слагать, сочинять (epos H; versūs, carmina O)
    6)
    а) тянуть, вытягивать, протягивать
    d. vaginā ferrum O (ensem Sil) — извлекать меч из ножен
    d. remos O — работать вёслами, грести
    nunc volucrem laqueo, nunc piscem d. hamo O — ловить то птицу силками, то рыбу удочкой
    б) затягивать, стягивать ( frena manu O): втягивать, вдыхать (spiritum naribus Vr и per fauces Sen; aĕrem и animum spiritu C — ср. 15.)
    vitam et spiritum d. aliquā re C — жить и дышать благодаря чему-л.
    в) тянуть, вынимать ( sortes C)
    d. sanguinem PMпускать кровь
    longas in fletum d. voces Vжалобно ныть ( о филине)
    г) притягивать ( magnes ducit ferrum Prp); стягивать, морщить, кривить (ōs C; vultūs M); тянуть, тащить (capellam V; navem per adversas undas O); тянуть, затягивать (d. rem in noctem, bellum in hiemem Cs)
    verba longā morā d. Prpрастягивать слова
    d. aliquem Ter, Prp, Cs — томить кого-л. постоянными отсрочками
    7) поглаживать, массировать ( digitulos alicui Sen)
    d. ubera Oдоить
    8) ( чаще d. domum. d. in matrimonium и d. uxorem Pl, Ter, Cs, C etc.) брать в жёны, жениться (d. alicujus filiam C)
    d. ex plebe или d. plebejam Lжениться на плебейке
    9) принимать, приобретать, получать ( purpureum colorem O)
    cicatricem d. O — рубцеваться, заживать
    situm d. Qржаветь
    nomina alicujus d. H — получить чьё-л. имя, т. е. быть названным по кому-л.
    10) прясть (lanam, stamina O; pensa manu J)
    11) ( о времени) проводить (aetatem in litteris C; jucundissimis sermonibus nox ducebatur PJ)
    sine quibus vita non ducitur Sen — то, без чего жизнь невозможна
    12) приводить (aliquem secum C, Nep); наводить, навевать ( soporem Tib)
    13) водить за нос, дурачить (aliquem dictis Ter; promissis Prp)
    14) устраивать, давать ( ludos T)
    d. alapam alicui ирон. Ph — шлёпнуть кого-л.
    colaphum alicui d. Q — ударить кого-л. кулаком
    15) склонять, побуждать ( oratio tua me ducit ad credendum C)
    d. animam (spiritum) L — томиться, изнывать (ср. 6.)
    17) (тж. d. rationem C etc.) подсчитывать, насчитывать, вести счёт, считать (nonaginta milia medimnum duximus C)
    18) принимать в расчёт, учитывать (rationem officii, non commodi d. C; rationem salutis suae C)
    non duco in hac ratione eos, qui... C — я не включаю сюда тех, которые...
    d. aliquem in hostium numero C — считать кого-л. врагом
    d. aliquem victorem Nep — считать кого-л. победителем
    d. aliquid inter prospera T — относить что-л. к числу счастливых обстоятельств
    d. aliquem despicatui C — презирать кого-л.
    d. aliquid in malis C — отнести что-л. к числу зол
    d. aliquid pro nihilo C — ни во что не ставить что-л.
    nullum beneficium aliquid d. Pl — не считать что-л. благодеянием
    d. aliquid parvi (pluris) C — мало (более) ценить, уважать что-л.
    inter curas et seria d. habendum J — серьёзно задаваться (каким-л.) вопросом
    d. aliquid honori Sl (laudi Nep) — считать что-л. достойным уважения (славы)

    Латинско-русский словарь > duco

  • 7 compono

    com-pōno, posuī, positum, ere
    1) складывать (ligna in caminum, aliquid in acervum Cato); собирать ( genus dispersum V); соединять, приставлять ( manibus manūs atque oribus ora V)
    2) слагать (carmen H, Su etc.; versus Q); сочинять, писать (libellos Q, Prp; orationem L, C)
    3) строить, возводить (urbem, aggerem tumuli V; domum VP)
    4) заключать (pacem cum aliquo L, Just; societatem cum aliquo Sl)
    5) составлять, образовывать (exercitus compositus ex variis gentibus Sl; liber ex alienis orationibus compositus C)
    composita verba, тж. compositae voces Qсоставные (сложные) слова
    6) составлять, приготовлять (venena O; unguentum ex flore narcisso CC)
    7) воспитывать, формировать ( animos sapientiae praeceptis Pt)
    8) измышлять, выдумывать (mendacia Pl; fraudes Prp)
    9) задумывать, затевать ( insidias alicui Tib и in aliquem Prp)
    10) располагать, размещать ( legionem pro ripa T); сосредоточивать ( exercitum in hiberrnaculis T)
    11) противопоставлять, ставить друг против друга (aliquem cum aliquo LM, C, H, Sen и aliquem alicui Sil; gladiatores inter se Q)
    12) сопоставлять, сравнивать, сличать (dicta cum factis Sl; parva magnis V)
    13) класть, опускать (aliquem toro O; se thalamis V)
    14) успокаивать, унимать, заставлять улечься ( motos fluctūs V); подавлять ( seditionem L — ср. 4.); усмирять ( provinciam T); мирить, примирять ( aversos amicos H); улаживать ( controversias Cs)
    15) убирать, прятать, запирать ( argentum Pt)
    16) погребать, хоронить (cinerem O; ossa alicujus Prp, VF)
    17) приводить в порядок, убирать (capillum Pl, C; caput reticulo Lampr); подбирать, поправлять (togam H, Q); мор. убирать, сворачивать (armamenta Pl, L); упорядочивать ( res turbatas L)
    18) мед. вправлять ( jugulum CC)
    compositis ordinibus Tстройными ( или сомкнутыми) рядами
    21) (о позе, выражении лица и т. п.) строить, принимать
    c. vultum Q, PJ, T, Suпридавать лицу соответствующее (преим. притворное) выражение
    in и ad maestitiam compositus Tприняв скорбный вид
    statum proeliantis c. или c. ad proeliandum gradum Ptпринять положение для боя
    componi ad exemplum alicujus Cld — следовать чьему-л. примеру
    22) намечать, предписывать ( itinera C)
    24) обращать, направлять ( aliquem ad modestiam T); побуждать, подстрекать ( aliquem pretio Sl)
    25) уславливаться, уговариваться (cum aliquo Ter и inter se Ter, Sl etc.)
    compositum erat, ut... T — было условлено, что...
    composito Ter, Nep, ex composito Sl, L и de composito Ap — по уговору, согласно условию
    26) прекращать, оканчивать (lites V; bellum Sl, C, Nep etc.). — см. тж. compositus

    Латинско-русский словарь > compono

  • 8 exigo

    ex-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago], to drive out or forth, to thrust out, to take or turn out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    reges ex civitate,

    to expel, Cic. de Or. 2, 48, 199:

    hostem e campo,

    Liv. 3, 61, 8: exigor patria, Naev. ap. Non. 291, 4:

    aliquem domo,

    Liv. 39, 11, 2:

    aliquem campo,

    id. 37, 41, 12:

    omnes foras,

    Plaut. Aul. 3, 1, 7:

    adcolas ultra famam,

    Plin. 2, 68, 68, § 175:

    exacti reges,

    driven away, Cic. de Or. 1, 9, 37; cf.:

    Tarquinio exacto,

    id. Rep. 1, 40:

    anno post Tarquinios exactos,

    Tac. A. 11, 22:

    Orestes exactus furiis,

    driven, tormented, Ov. Tr. 4, 4, 70:

    virum a se,

    Plaut. Mil. 4, 6, 62:

    uxorem,

    to put away, divorce, Ter. Hec. 2, 1, 45; Suet. Caes. 50; id. Claud. 26; cf.: illam suam (uxorem) suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis; claves ademit;

    exegit,

    turned her out of the house, Cic. Phil. 2, 28, 69: aliquem vitā, i. e. to kill, Sen. de Ira, 1, 6: corpus e stratis, to raise up or out, Sil. 16, 234:

    maculam,

    to take out, Suet. Aug. 94: et sacer admissas exigit Hebrus aquas, pours out into the sea, Ov. H. 2, 114; of weapons, to thrust from one, thrust, drive:

    non circumspectis exactum viribus ensem Fregit,

    thrust, impelled, Ov. M. 5, 171; so,

    ensem,

    Luc. 8, 656; cf.:

    ensem per medium juvenem,

    plunges through the middle, Verg. A. 10, 815:

    gladium per viscera,

    Flor. 4, 2, 68:

    tela in aliquem,

    Sen. Cons. ad Marc. 16;

    hence: aliquem hastā,

    i. e. to thrust through, transfix, Val. Fl. 6, 572.—Mid.:

    quae (hasta) cervice exacta est,

    passed out, passed through, Ov. M. 5, 138: prope sub conatu adversarii manus exigenda, to be put forth, raised (for a blow), Quint. 6, 4, 8 Spald.:

    (capellas) a grege in campos, hircos in caprilia,

    to drive out, Varr. R. R. 2, 3, 8:

    sues pastum,

    id. ib. 2, 4, 6:

    radices altius,

    to send out, Cels. 5, 28, 14; cf.:

    vitis uvas,

    Col. 3, 2, 10; 3, 6, 2; Cels. 8, 1 med.
    B.
    In partic.
    1.
    A scenic t. t., to drive off, i. e. hiss off a piece or a player from the stage (rare):

    spectandae (fabulae) an exigendae sint vobis prius,

    Ter. And. prol. 27 Ruhnk.; so, fabulas, id. Hec. prol. alt. 4; id. ib. 7.—
    2.
    To demand, require, enforce, exact payment of a debt, taxes, etc., or the performance of any other duty (very freq.;

    syn.: posco, postulo, flagito, contendo, etc.): ad eas pecunias exigendas legatos misimus,

    Cic. Fam. 13, 11, 1: pecunias a civitatibus, id. Div. ap. Caecil. 10, 33:

    acerbissime pecunias imperatas,

    Caes. B. C. 3, 32; cf. id. ib. 1, 6 fin.; Cic. Pis. 16, 38; id. N. D. 3, 34, 84:

    quaternos denarios,

    id. Font. 5, 9:

    tributa,

    id. Fam. 3, 7, 3:

    pensionem,

    id. ib. 6, 18, 5:

    nomina sua,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    mercedem,

    id. Lael. 21, 80 et saep.:

    equitum peditumque certum numerum a civitatibus Siciliae,

    Caes. B. C. 1, 30, 4:

    obsides ab Apolloniatibus,

    id. ib. 3, 12, 1:

    viam,

    to demand the construction of a road, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; Liv. 42, 3, 7:

    a quoquam ne pejeret,

    Juv. 13, 36.—Esp.: rationem, to exact an account:

    ut Athenienses rationibus exigendis non vacarent,

    Val. Max. 3, 1, ext. 1; Plin. Ep. 10, 81, 1:

    libertorum nomina a quibus ratio exigi posset,

    Suet. Aug. 101 fin.
    (β).
    In pass.: exigor aliquid, to be solicited, dunned for money, etc. (post-class.): exigor portorium, id est, exigitur de me portorium, Caecil. ap. Gell. 15, 14, 5; id. ap. Non. 106, 24: (Rib. Com. Fragm. p. 51): sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Numid. ap. Gell. 15, 14, 2; Dig. 23, 4, 32.—
    3.
    To examine, inquire into (post-Aug.):

    nec illae (conjuges) numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7 fin. (so Ritter, Halm, with all MSS., cf. Holzmann ad loc.; al. exugere, said to have been the read. of a lost codex, the Arundelianus; cf. exsugo); cf.:

    exactum et a Titidio Labeone, cur omisisset, etc.,

    id. A. 2, 85.—
    4.
    Of places, to go or pass beyond, to pass by, leave behind ( poet. and in post-Aug. prose):

    cum primus equis exegit anhelis Phoebus Athon,

    Val. Fl. 2, 75; cf. Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3 M.):

    Troglodytae hibernum mare exigunt circa brumam,

    Plin. 12, 19, 42, § 87.—
    5.
    In mercant. lang., to dispose of, sell:

    agrorum exigere fructus,

    Liv. 34, 9, 9 Drak.: mercibus exactis, Col. poët. 10, 317. —
    6.
    Mathemat. t. t., to apply to a standard or measure, i. e. to examine, try, measure, weigh by any thing:

    ad perpendiculum columnas,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133:

    materiam ad regulam et libellam,

    Plin. 36, 25, 63, § 188:

    pondus margaritarum sua manu,

    Suet. Caes. 47; cf.:

    aliquid mensura,

    Plin. 17, 21, 35, § 159.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive out, expel (very rare):

    locus, Ubi labore lassitudo exigunda ex corpore,

    Plaut. Capt. 5, 4, 4: frigus atque horrorem vestimentis, Lucil. ap. Non. 291, 8.—Far more freq. and class.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To require, demand, claim any thing due:

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris, neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    aliquid exigere magis quam rogare,

    id. Fam. 2, 6, 1:

    longiores litteras exspectabo vel potius exigam,

    id. ib. 15, 16, 1:

    omnibus ex rebus voluptatem quasi mercedem,

    id. Fin. 2, 22, 73:

    ab hoc acerbius exegit natura quod dederat,

    demanded back, reclaimed, id. Tusc. 1, 39, 93 Klotz.:

    non ut a poëta, sed ut a teste veritatem exigunt,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    has toties optata exegit gloria poenas,

    has cost, Juv. 10, 187:

    poenas,

    to take vengeance, id. 10, 84:

    de vulnere poenas,

    Ov. M. 14, 478: poenam (alicui), Sen. de Ira, 2, 22 fin.; Ov. F. 4, 230:

    gravia piacula ab aliquo,

    Liv. 29, 18, 18 et saep.—With ut:

    exigerem ex te cogeremque, ut responderes,

    Cic. Fin. 2, 35, 119; 4, 28, 80; cf.:

    Calypso exigit fata ducis,

    questions, inquires into, Ov. A. A. 2, 130:

    exactum a marito, cur, etc.,

    Tac. A. 2, 85:

    exigite ut mores seu pollice ducat,

    Juv. 7, 237 sq. —With an object-clause:

    exigimus potuisse eum eo tempore testamentum facere,

    Dig. 29, 7, 8; 24, 3, 2.— Absol.:

    in exigendo non acerbum,

    Cic. Off. 2, 18, 64:

    cum res exiget,

    Quint. 5, 11, 5; 10, 3, 3; cf.:

    ut res exiget,

    id. 12, 10, 69:

    si communis utilitas exegerit,

    id. 12, 1, 37.— Esp.: rationem, to require an account:

    rerum gestarum,

    Just. 19, 2, 6:

    numquid rationem exiges, cum tibi aliquis hos dixerit versus?

    an explanation, Sen. Ep. 94, 28; Plin. Ep. 19, 9.—
    2.
    Of time, life, etc., to lead, spend, pass, complete, finish:

    non novisse quicum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 111; id. Capt. 3, 5, 62:

    tecum aetatem,

    id. Mil. 4, 2, 48; 4, 6, 60; id. Cas. 2, 5, 12:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4: vitam taetre, Cat. Or. inc. 15; Ter. Heaut. 2, 3, 39:

    cum maerore graviorem vitam,

    Sall. J. 14, 15; 85, 49; Plin. 7, 44, 45, § 139; Vitr. 2, 1, 4; Val. Max. 3, 5, 4 al.:

    vitae tempus,

    Sen. Ep. 2, 2; Val. Max. 3, 3, ext. 6:

    jam ad pariendum temporibus exactis,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 48: qui exacta aetate moriuntur, at the close of the vigorous period of life, Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Verr. 2, 5, 8, § 21; Sall. J. 6, 2; Liv. 2, 40, 11 al.:

    mediam dies exegerat horam,

    Ov. Am. 1, 5, 1:

    aevum,

    Lucr. 4, 1235; Verg. A. 7, 777; Ov. M. 12, 209:

    tristissimam noctem,

    Petr. 115:

    diem supremum noctemque,

    Tac. A. 3, 16:

    ullum tempus jucundius,

    Plin. Ep. 3, 1, 1:

    jam aestatem exactam esse,

    Sall. J. 61, 1:

    per exactos annos,

    at the end of every year, Hor. C. 3, 22, 6:

    exacto per scelera die,

    Tac. H. 1, 47; id. A. 3, 16; so,

    exacto quadriennio,

    Plin. 2, 47, 48, § 130; Verg. G. 3, 190; Stat. S. 2, 2, 47.—
    3.
    To conduct, urge forward, superintend, drive:

    opus,

    Ov. M. 14, 218; Col. 3, 13, 11.—
    4.
    To bring to an end, to conclude, finish, complete a thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    exegi monumentum aere perennius,

    Hor. C. 3, 30, 1:

    opus,

    Ov. R. Am. 811; id. M. 15, 871:

    exactus tenui pumice versus eat,

    Prop. 3, 1, 8; Verg. A. 6, 637:

    commentarii ita sunt exacti, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 30:

    eandem gracilitatem stilo exigere condiscant,

    to reach, attain to, id. 1, 9, 2.—
    5.
    To determine, ascertain, find out:

    sociisque exacta referre,

    his discoveries, Verg. A. 1, 309:

    non prius exacta tenui ratione saporum,

    before he has ascertained, Hor. S. 2, 4, 36.— Pass. impers.:

    non tamen exactum, quid agat,

    Ov. F. 3, 637; cf. id. Am, 3, 7, 16. —
    6.
    (Acc. to I. B. 3.) To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider, = examinare, ponderare (class. but perh. not in Cic.): si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1; cf.: nolite ad vestras leges atque instituta exigere ea, quae Lacedaemone fiunt, to estimate by the standard of, etc., Liv. 34, 31, 17; so,

    opus ad vires suas,

    Ov. A. A. 2, 502:

    si omnia argumenta ad obrussam coeperimus exigere,

    Sen. Q. N. 4, 5, 1; cf.:

    principatus tuus ad obrussam exigitur,

    id. de Clem. 1, 1, 6:

    se ad aliquem,

    id. Ep. 11 fin.:

    regulam emendate loquendi,

    Quint. 1, 5, 2:

    illa non nisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos,

    are judged of, id. 1, 5, 19; cf. id. 1, 4, 7.—
    7.
    To treat, consult, deliberate respecting something, = considerare, deliberare (class. but not in Cic.): de his rebus ut exigeret cum eo, Furnio mandavi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 7:

    cum aliquo,

    Plin. Ep. 6, 12, 3; cf.:

    secum aliquid,

    Verg. A. 4, 476; Ov. M. 10, 587; Sen. Ep. 27:

    de aliqua re coram,

    Plin. Ep. 9, 26, 13:

    haec exigentes hostes oppressere,

    Liv. 22, 49, 12:

    quid dicendum, quid tacendum, quid differendum sit, exigere consilii est,

    Quint. 6, 5, 5.—
    8.
    To endure, undergo:

    aerumnam,

    Plaut. Capt. 5, 4, 12. —Hence, exactus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 5., measured; hence), precise, accurate, exact (poet and in post-Aug. prose):

    difficile est, quot ceciderint, exacto affirmare numero,

    Liv. 3, 5, 12:

    acies falcis,

    Plin. 17, 27, 42, § 251:

    fides,

    Ov. Pont. 4, 9, 46.— Comp.:

    cura,

    Suet. Tib. 18; Mart. 4, 87, 4. — Sup.:

    diligentia,

    Front. Aquaed. 89:

    vir,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—With gen.:

    Mamurius, morum fabraene exactior artis, Difficile est dicere,

    Ov. F. 3, 383.— Adv.: exacte, exactly, precisely, accurately:

    ut exacte perorantibus mos est,

    Sid. Ep. 7, 9.— Comp.: dicere, disserere, Mel. Prooem. § 2; Gell. 1, 3, 21.— Sup.:

    pascere,

    Sid. Ep. 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exigo

  • 9 impingo

    impingo ( inp-), pēgi, pactum, 3 (archaic inf. pres. pass. impingier, Plaut. Capt. 3, 5, 76), v. a. [in-pango], to push, strike, or drive at or into any thing; to thrust, strike, or dash against (not freq. till after the Aug. per.; cf.: incutio, infligo, illido).
    I.
    Lit.:

    pugnum in os impinge,

    Plaut. Rud. 3, 4, 5:

    mustriculam in dentes, Afran. ap. Fest. s. v. mustricula, p. 148 Müll.: a paucioribus Othonianis quo minus in vallum impingerentur,

    would have been driven to, Tac. H. 2, 41:

    impactus in carcerem,

    Dig. 48, 3, 13; so, to forge on, fix or fasten on:

    jubete huic crassas compedes impingier,

    Plaut. Capt. 3, 5, 76; id. Pers. 4, 4, 24; cf.: fustem alicui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 9:

    lapidem Aesopo,

    Phaedr. 3, 5, 7:

    laqueum alicui, Sen. Tranq. an. 10: caput parieti,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    dentes arbori,

    Plin. 8, 3, 4, § 8:

    aequor scopulis,

    Sil. 12, 187:

    agmina muris,

    Verg. A. 5, 805; Stat. Th. 7, 28:

    impinge pugnum, si muttiverit,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 2:

    pessimus gubernator, qui navem, dum portum egreditur, impegit,

    Quint. 4, 1, 61:

    clitellas ferus impingas,

    Hor. Ep. 1, 13, 8:

    nubes vehementer impactae,

    Sen. Q. N. 2, 12: impingere se in columnas, to dash one ' s self against, id. de Ira, 1, 19, 4:

    cum caede magna (hostem) in aciem altiore superstantem tumulo inpegere,

    Liv. 27, 18, 14.—

    Prov.: calcem impingere alicui rei,

    i. e. to give it a kick, to cast it aside, Petr. 46; v. calx. —
    B.
    In gen., to hand, press upon, force upon one (rare):

    huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat,

    Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    alicui epistulam,

    id. Att. 6, 1, 6; Sen. Ep. 95:

    oculum libidinose,

    to cast upon, direct to, Tert. Idol. 2.—
    II.
    Trop., to drive, throw upon, push or force to any thing:

    illum libido in contraria impinget,

    Sen. Ep. 95 med.:

    aliquem in litem ac molestiam,

    id. ib. 117: dicam tibi impingam grandem, I will direct or bring against you, Ter. Phorm. 2, 3, 92:

    naturae munus suum,

    to throw in her face, Sen. Prov. 6 fin.:

    egestas Catilinam patriae suae impegit,

    drove, incited him against, Flor. 3, 12, 12:

    quod populos scelerata impegit in arma,

    Luc. 6, 406:

    beneficium,

    Sen. Ben. 1, 1: quocumque visum est, libido se impingit, id. de Ira, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > impingo

  • 10 inpingo

    impingo ( inp-), pēgi, pactum, 3 (archaic inf. pres. pass. impingier, Plaut. Capt. 3, 5, 76), v. a. [in-pango], to push, strike, or drive at or into any thing; to thrust, strike, or dash against (not freq. till after the Aug. per.; cf.: incutio, infligo, illido).
    I.
    Lit.:

    pugnum in os impinge,

    Plaut. Rud. 3, 4, 5:

    mustriculam in dentes, Afran. ap. Fest. s. v. mustricula, p. 148 Müll.: a paucioribus Othonianis quo minus in vallum impingerentur,

    would have been driven to, Tac. H. 2, 41:

    impactus in carcerem,

    Dig. 48, 3, 13; so, to forge on, fix or fasten on:

    jubete huic crassas compedes impingier,

    Plaut. Capt. 3, 5, 76; id. Pers. 4, 4, 24; cf.: fustem alicui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 9:

    lapidem Aesopo,

    Phaedr. 3, 5, 7:

    laqueum alicui, Sen. Tranq. an. 10: caput parieti,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    dentes arbori,

    Plin. 8, 3, 4, § 8:

    aequor scopulis,

    Sil. 12, 187:

    agmina muris,

    Verg. A. 5, 805; Stat. Th. 7, 28:

    impinge pugnum, si muttiverit,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 2:

    pessimus gubernator, qui navem, dum portum egreditur, impegit,

    Quint. 4, 1, 61:

    clitellas ferus impingas,

    Hor. Ep. 1, 13, 8:

    nubes vehementer impactae,

    Sen. Q. N. 2, 12: impingere se in columnas, to dash one ' s self against, id. de Ira, 1, 19, 4:

    cum caede magna (hostem) in aciem altiore superstantem tumulo inpegere,

    Liv. 27, 18, 14.—

    Prov.: calcem impingere alicui rei,

    i. e. to give it a kick, to cast it aside, Petr. 46; v. calx. —
    B.
    In gen., to hand, press upon, force upon one (rare):

    huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat,

    Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    alicui epistulam,

    id. Att. 6, 1, 6; Sen. Ep. 95:

    oculum libidinose,

    to cast upon, direct to, Tert. Idol. 2.—
    II.
    Trop., to drive, throw upon, push or force to any thing:

    illum libido in contraria impinget,

    Sen. Ep. 95 med.:

    aliquem in litem ac molestiam,

    id. ib. 117: dicam tibi impingam grandem, I will direct or bring against you, Ter. Phorm. 2, 3, 92:

    naturae munus suum,

    to throw in her face, Sen. Prov. 6 fin.:

    egestas Catilinam patriae suae impegit,

    drove, incited him against, Flor. 3, 12, 12:

    quod populos scelerata impegit in arma,

    Luc. 6, 406:

    beneficium,

    Sen. Ben. 1, 1: quocumque visum est, libido se impingit, id. de Ira, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > inpingo

  • 11 anteeo

    ante-eo, iī (īvī), —, īre (в поэзии anteo)
    1) идти впереди, шествовать перед (кем-л.) ( alicui C или aliquem H)
    alicui (aliquem) aetate a. C — быть старше кого-л. годами
    3) превосходить, опережать, быть выше (alicui sapientiā C; alicui in aliquā re AG; omnes intellegentiā C; aliquem virtutibus Nep; ab aliquo honore anteiri Sen)
    poscit equos... qui candore nives anteirent, cursibus auras V — (Турн) требует коней... белее снега, быстрее ветров
    immanitas (Neronis) omnium questūs anteibat T — жестокость Нерона превосходила всё, что могли выразить всеобщие жалобы
    5) предотвращать, предупреждать ( damnationem veneno T); отводить ( periculum T)
    7) поэт. предугадывать, знать наперёд (quid vellet aliquis Sil)

    Латинско-русский словарь > anteeo

  • 12 derigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > derigo

  • 13 directum

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > directum

  • 14 dirigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > dirigo

  • 15 oblatro

    ob-lātro, 1, v. n., to bark at; only in the trop. signif., to rail or carp at (postAug.).
    (α).
    With dat.:

    alicui,

    Sen. Ira, 3, 43, 1:

    oblatrare veritati,

    Lact. 5, 4, 3.—
    (β).
    With acc.:

    aliquem,

    Sil. 8, 251:

    nescio quid,

    Suet. Vesp. 13; Ambros. Spir. S. 3, 13, 92; Prud. steph. 10, 913.—
    (γ).
    Absol., Amm. 14, 9, 1; 17, 11, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > oblatro

  • 16 fero

    I tulī(арх. tetulī), lātum, ferre
    1)
    а) носить (faces in Capitolium C; nomen alicujus C, H, Su); нести (aliquid umeris H, Pt)
    leve fit, quod bene fertur, onus погов. O — тяжесть, которую умело носят, становится лёгкой
    б) производить, пождать (terra fruges fert C; olea fert fructum Q)
    aliquem f. Tib — быть беременной кем-л.
    aliquem alicui f. поэт. Sil — рожать кого-л. кому-л.
    f. arma contra C (adversus Nep, in L) aliquem и alicui Sil — идти войной на кого-л.
    signa f. Csвыступать в поход (ср. 5.)
    signa in hostem f. L, тж. f. manum Lcnидти на врага
    pedem f. V — ступать, ходить
    gradūs ingentes f. Oделать большие шаги
    quod putas annum secum tulisse? Pt — сколько ему, по-твоему, было лет?
    se f. или ferri — идти, двигаться, мчаться, нестись, устремляться ( alicui obviam C)
    omni cogitatione ferri ad aliquid Nep — стремиться к чему-л. всеми помыслами
    2) поднимать, воздевать ( caelo manus H); возносить, воссылать ( preces Junoni V)
    3) получать (gratiam alicujus rei L; responsum ab aliquo C)
    ille crucem scelēris pretium tulit, hic diadēma впоследствии погов. J — за (одно и то же) преступление тот был распят на кресте, а этот получил награду
    victoriam ex aliquo f. L — одержать победу над кем-л.
    4)
    а) уносить (aliquem ex proelio L)
    б) похищать, грабить (f. et agere L)
    aliquid impune Cs (inultum Ter) f. — совершив что-л., остаться безнаказанным
    animus fert O, Su — душа влечёт, т. е. хочется ( aliquid facere)
    5) приносить, подносить, преподносить (argentum ad aliquem Pl; alicui tribūtum L, QC; praemia V)
    alicui oscula f. O — целовать кого-л.
    signa f. Vдавать (делать) знак (ср. 1.)
    finem alicui (alicujus) rei f. V etc. — положить конец чему-л.
    alicui luctum f. L — причинять кому-л. скорбь
    aliquem (in) oculis f. C — горячо любить кого-л.
    se f. — вести себя
    se f. alumnum alicujus Ap — объявлять себя чьим-л. питомцем
    7) показывать, обнаруживать
    apertissime aliquid (prae se) f. C — открыто выражать (обнаруживать, выставлять напоказ) что-л.
    obscure (или clam) aliquid f. C, L — скрывать что-л.
    imaginem alicujus f. Pl — выдавать себя за кого-л.
    8) выносить, сносить, переносить, терпеть, выдерживать (aliquid aequo animo Ter; impĕtum hostis Cs; plāgas silentio C; miserias Ter; aliquem Ter, C etc.)
    moleste f. de aliquo C — жалеть кого-л.
    non feram, non patiar, non sinam C — (этого) я не потерплю, не допущу, не позволю
    alicui opem auxiliumque f. C — оказывать кому-л. помощь (помогать)
    alicui fidem f. V — оказывать кому-л. доверие
    10) сообщать, доносить, докладывать (vera, responsum alicui V)
    11) предлагать, вносить
    f. aliquam C — предлагать кого-л. в жёны
    legem (rogationem) f. Cвносить законопроект
    f. de aliquā re (ut) C, VP — вносить предложение о чём-л. (чтобы)
    12) гласить, определять, требовать
    f. sententiam de aliqua re Sen — выносить приговор (решать вопрос) о чём-л. (ср. 8.)
    quid res, quid tempus ferat C — (то), чего потребуют обстоятельства и время
    natura fert, ut... C — природой установлено, что...
    13)
    а) говорить, разносить, распространять (famam L, T, O etc.)
    б) восхвалять, прославлять (bella sermonibus L; aliquem laudibus in caelum C)
    14) думать, обдумывать, размышлять (dic, quid fers Pl)
    de Lentulo sic fero, ut debeo C к — Лентулу я отношусь так, как должен (относиться)
    II fero dat. /abl. sg. к ferus

    Латинско-русский словарь > fero

  • 17 contra

    contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.
    I.
    Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).
    A.
    Local.
    1.
    Lit., of position in front of a person, place, or thing.
    a.
    With verb of being or position expressed or understood.
    (α).
    Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):

    feminam scelestam te, adstans contra, contuor,

    Plaut. Pers. 2, 2, 26:

    ut confidenter mihi contra adstitit,

    id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:

    signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,

    Liv. 1, 18, 8:

    stat contra starique jubet,

    Juv. 3, 290:

    stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!

    Mart. 1, 55, 12:

    ulmus erat contra,

    in front of her, Ov. M. 14, 661:

    templa vides contra,

    in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:

    contra conserta manu,

    Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—
    (β).
    Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):

    contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,

    Manil. 2, 253:

    posita contra Hispania,

    Tac. Agr. 11:

    promuntorium quod contra procedit,

    Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:

    arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,

    face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:

    jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),

    side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—
    b.
    With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.
    (α).
    Referring to persons:

    accede ad me atque adi contra,

    come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):

    adspicedum contra me = contra adspice me,

    Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:

    contra adspicere,

    id. Mil. 2, 1, 45:

    contra intueri,

    Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:

    cum veniret contra Marcianus,

    Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—
    (β).
    Of things:

    hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,

    Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:

    quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,

    Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—
    2.
    Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,
    (α).
    In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:

    aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,

    at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—
    (β).
    In post-Aug. prose (very rare):

    at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
    3.
    Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.
    (α).
    In gen.:

    te ut deludam contra, lusorem meum,

    Plaut. Am. 2, 2, 71:

    quae me amat, quam ego contra amo,

    id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:

    qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,

    make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:

    si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),

    Ter. Eun. 3, 1, 54:

    audi nunc contra jam,

    listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:

    at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,

    you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:

    Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,

    Liv. 1, 28, 1:

    contra ut me diligat illa,

    Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:

    cui latrans contra senex,

    Phaedr. 5, 10, 7:

    scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,

    Plin. Ep. 7, 6, 4.—

    Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,

    Gell. 15, 9, 9; cf.:

    contra talia reddit,

    Claud. B. Gild. 379.—
    (β).
    With dat. pers.:

    consulo quem dolum doloso contra conservo parem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 45:

    facere contra huic aegre,

    Ter. Eun. 4, 1, 10:

    hiscine contra insidiabere?

    id. Hec. 1. 1, 13:

    tibi contra gratiam Referre,

    id. ib. 4, 2, 7.—
    (γ).
    With item:

    item a me contra factum est,

    Plaut. Aul. prol. 20:

    puellam senex Amat et item contra filius,

    id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—
    (δ).
    Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;

    Consonat terra,

    Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:

    confer gradum Contra pariter,

    id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:

    video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,

    id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:

    vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!

    Cat. 62, 6.—
    (ε).
    Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:

    si scias quod donum huic dono contra comparet,

    what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:

    si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,

    Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;

    Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,

    to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:

    agedum pauca accipe contra,

    Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:

    Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,

    Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:

    oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,

    Cic. de Or. 3, 56, 213:

    dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?

    id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.
    B.
    Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.
    1.
    Of physical exertion.
    (α).
    Lit.:

    concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,

    struggling against each other, Lucr. 6. 98:

    nec nos obniti contra... Sufficimus,

    bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:

    at ille contra nititur,

    resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:

    pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,

    rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—
    (β).
    Trop.:

    te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:

    et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,

    Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—
    2.
    Of mental exertion:

    si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:

    siti contra... pugnandum,

    Cels. 4, 2 fin.
    3.
    Of hostile opposition in gen.
    (α).
    Lit.:

    quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,

    who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:

    contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,

    something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—
    (β).
    Trop.:

    aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,

    Lucr. 2, 794; 2, 868.—
    4.
    Of warfare.
    (α).
    Lit.:

    ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,

    Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:

    quid quod exercitum contra duxit?

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,

    if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:

    issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,

    Liv. 7, 39, 17:

    cum Romanae legiones contra direxerint,

    would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:

    et huic contra itum ad amnem Erinden,

    Tac. A. 11, 10.—
    (β).
    Trop.:

    quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,

    Plin. 10, 74, 95, § 205.—
    5.
    Of legal contests.
    (α).
    With verbs of saying; v. 9. a.—
    (β).
    Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:

    quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?

    if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—
    (γ).
    On the part of the adversary:

    inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,

    Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—
    (δ).
    Of judgments against the parties or against opinions:

    ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,

    given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—
    6.
    Of literary opposition.
    (α).
    Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—
    (β).
    With other verbs:

    astrologorum artem contra convincere tendit,

    Lucr. 5, 728:

    contra nunc illud pone, etc.,

    Sen. Ben. 7, 14, 6:

    habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,

    some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—
    7.
    Of public and political opposition.
    (α).
    With verbs of saying; v. 9. a. d.—
    (β).
    With petere, to be a candidate for office in opposition to another:

    nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,

    no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:

    honores contra petere,

    Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:

    pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,

    Tac. A. 14, 45.—
    8.
    Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:

    si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,

    and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—
    9.
    With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).
    a.
    Absol.
    (α).
    Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:

    cum contra dicturus Hortensius esset,

    would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:

    hoc... contra dicente Cotta judicatum est,

    id. Caecin. 33, 97:

    dixisse ut contra nemo videretur,

    id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:

    contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,

    Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—
    (β).
    To make charges against (rare):

    si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,

    Cic. Clu. 48, 134:

    qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,

    id. Quint. 29, 88; so,

    contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,

    id. Fl. 21, 51.—
    (γ).
    In gen., to speak on the other side of a question:

    fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,

    Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,

    contra disputare and contra scribere,

    id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:

    nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,

    Cic. Fin. 3, 1, 2:

    ad coarguendos qui contra disputant,

    to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—
    (δ).
    To oppose or object to a proposition, motion, or petition:

    quam palam principes dixerunt contra!

    protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:

    cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,

    Cic. Att. 1, 14, 5:

    filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,

    the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:

    contradicente nullo,

    Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—
    (ε).
    To reply:

    contradixit edicto,

    answered by an edict, Suet. Aug. 56. —
    (ζ).
    Abl. absol. impers.:

    explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,

    whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—
    b.
    With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:

    ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,

    Cic. N. D. 3, 1, 1:

    ut contra si quid dicere velit non audiatur,

    id. Fin. 5, 10, 27:

    aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,

    id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:

    ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),

    refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:

    quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,

    id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:

    seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,

    or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:

    dicitur contra, nullum esse testamentum,

    the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—
    c.
    With dat., written in one word (post-Aug.).
    (α).
    To oppose a person by speaking against his views:

    solitum se etiam Thraseae contradicere,

    to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:

    tibi,

    Suet. Aug. 54:

    Curioni...,

    id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:

    volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,

    my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—
    (β).
    To oppose an opinion, with dat. of the thing:

    cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,

    opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—
    (γ).
    To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:

    patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,

    the father objects, Quint. 9, 2, 81:

    cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,

    Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—
    (δ).
    With dat. of the petition:

    preces erant, sed quibus contradici non posset,

    which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—
    (ε).
    To contest the validity of a law (rare):

    quibus (legibus) contradici potest,

    Quint. 7, 7, 4.—
    (ζ).
    To contradict an assertion (very rare):

    pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,

    Quint. 5, 10, 13.—
    d.
    With quin, to object:

    praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,

    there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.
    C.
    To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;

    but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,

    Quint. 7, 3, 14:

    cum verba (legis) contra sint,

    id. 7, 1, 49:

    sed experimentum contra fuit,

    unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:

    ubi fortuna contra fuit,

    id. ib. 3, 18:

    si fortuna contra daret,

    should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.
    D.
    Of logical opposition, with negative force.
    1.
    Of a direct contrast.
    a.
    Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:

    quod fieri totum contra manifesta docet res,

    but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:

    in stultitia contra est,

    with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:

    in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),

    id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:

    quod contra est,

    Sall. J. 85, 21:

    quis non credat, etc.? Contra autem est,

    Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:

    contra fore si, etc.,

    ib. 34, 2, 39, § 2:

    immo forsitan et contra (i. e. erit),

    ib. 41, 3, 49:

    ego contra puto (i. e. esse),

    Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—
    b.
    With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:

    utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,

    of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:

    id ego contra puto (sc.: faciendum esse),

    id. Att. 10, 8, 2:

    contra evenit in iis morbis,

    Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:

    ego contra sentio,

    Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:

    Proculus contra (sc. sentit),

    ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:

    licet Celsus contra scribat,

    ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:

    cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,

    interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin.
    c.
    Referring to a word or phrase in the same predicate.
    (α).
    To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:

    nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,

    Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;

    quod contra, id turpe,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sit sapienter usus aut contra,

    Quint. 2, 5, 15:

    lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),

    Col. 11, 3, 25.—
    (β).
    To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:

    ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,

    improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:

    quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,

    id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—
    (γ).
    To a verbal predicate:

    an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),

    Dig. 34, 5, 19.—
    (δ).
    To a subject infinitive:

    laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,

    praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—
    (ε).
    To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:

    quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,

    those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;

    mihi contra,

    id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—
    (ζ).
    To an attributive genitive:

    Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),

    Sall. J. 88, 2:

    verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),

    Quint. 2, 4, 21:

    alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,

    the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;

    so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,

    Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—
    2.
    Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.
    a.
    With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;

    Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,

    Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:

    quae etiam contra valent,

    i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—
    b.
    Belonging to the same predicate:

    ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,

    Cic. Or. 36, 123:

    cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,

    Dig. 35, 2, 48:

    in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,

    Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:

    junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,

    id. 1, 5, 68:

    ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,

    but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:

    itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,

    Cic. Or. 42, 143:

    qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,

    or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.
    E.
    In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).
    1.
    In independent clauses.
    a.
    Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:

    ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,

    Cic. Div. in Caecil. 11, 35:

    ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,

    id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:

    in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,

    Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:

    contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?

    Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;

    so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,

    Just. 13, 1, 7.—
    b.
    Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;

    contra in aridiore hordeum potius quam far,

    Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;

    nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,

    Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:

    justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,

    Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:

    si male rem gerere insani est, contra bene, sani,

    Hor. S. 2, 3, 74.—
    2.
    In opposition to a dependent clause:

    ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:

    cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,

    Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:

    cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,

    Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:

    at contra,

    Lucr. 2, 392.—
    3.
    With co-ordinate conjunctions.
    a.
    Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.
    (α).
    With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:

    malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,

    id. ib. 2, 7, 23:

    cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,

    Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:

    itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,

    Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:

    nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,

    Quint. 10, 2, 22.—
    (β).
    With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:

    audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,

    Cic. Off. 1, 30, 109:

    ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,

    id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—
    (γ).
    With contrasted actions, assumptions, etc.:

    atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!

    Cic. Balb. 22, 51:

    domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,

    Dig. 13, 7, 21:

    equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,

    Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—
    (δ).
    After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:

    in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,

    Cic. Sull. 7, 21:

    nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,

    id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,

    et contra,

    Suet. Tit. 7.—
    b.
    With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).
    (α).
    At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;

    At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,

    Lucr. 2, 400:

    cogunt,

    id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;

    at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,

    Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:

    ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,

    Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—
    (β).
    Sed contra, after a negative sentence (class.):

    non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,

    Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:

    arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,

    Liv. 45, 18, 1:

    tu ne cede malis, sed contra audentior ito,

    Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:

    obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,

    Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—
    (γ).
    Contra autem (rare;

    in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,

    Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:

    sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,

    Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—
    (δ).
    Contra vero (very rare;

    not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,

    Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin.
    (ε).
    Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—
    c.
    With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).
    (α).
    Aut contra:

    num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?

    Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:

    si imbres defuere, aut contra abundavere,

    Plin. 17, 24, 37, § 228.—
    (β).
    Vel contra:

    hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?

    Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—
    (γ).
    Seu contra:

    seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,

    Prop. 1, 11, 25.—
    d.
    With causal conjunctions, nam contra (very rare;

    never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,

    Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —
    4.
    In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,
    (α).
    In the meaning, the contrary (D. 1.):

    aliis vero econtra videtur,

    Hier. Ep. 12.—
    (β).
    Et econtra = et contra (E. 3. a.):

    honestiorum provectu et econtra suppliciis,

    Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—
    5.
    With emphatic particles.
    a.
    Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);

    not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,

    Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—
    b.
    Immo contra (post-Aug.).
    (α).
    = no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:

    existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,

    Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—
    (β).
    = sed contra, but on the contrary:

    proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,

    Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:

    immo contra ea,

    Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—
    c.
    Item contra = an emphatic et contra (very rare):

    quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,

    Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.
    F.
    With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.
    1.
    Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.
    (α).
    With atque:

    item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,

    Varr. R. R. 1, 7, 6:

    simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:

    judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,

    Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—
    (β).
    With ac:

    itaque contra est ac dicitis,

    Cic. Fin. 4, 15, 41:

    vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,

    id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:

    cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,

    id. Phil. 11, 13, 34:

    Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,

    Sall. C. 60, 5.—
    (γ).
    With ac and atque:

    si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,

    Cic. Balb. 3, 7.—
    (δ).
    With quam (post-Aug.):

    cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,

    Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:

    contra quam licet,

    id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—
    2.
    Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:

    mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,

    contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:

    ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,

    contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:

    contra quam ista causa postulasset,

    id. Caecin. 24, 67:

    contra quam sanctum legibus est,

    Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:

    contraque faciunt quam polliceri videntur,

    Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.
    II.
    Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).
    A.
    Local uses.
    1.
    Opposite, over against, facing.
    a.
    Of countries and places (mostly of those separated by water;

    adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,

    Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:

    ad insulam quae est contra Massiliam,

    id. B. C. 1, 56; 3, 23:

    Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,

    Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:

    Carthago Italiam contra,

    Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:

    insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,

    Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—
    b.
    Of the heavenly bodies:

    donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,

    Lucr. 5, 708:

    contra Volucris rostrum posita est Lyra,

    Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:

    cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,

    Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:

    contra mediam faciem meridies erit,

    id. 18, 33, 76, § 326.—
    c.
    Of opposite ends of a line.
    (α).
    Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—
    (β).
    Of a line drawn:

    contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,

    opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—
    d.
    Of buildings, etc.:

    contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,

    Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:

    (statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,

    Plin. 34, 6, 13, § 29:

    contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,

    Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—
    e.
    Of places on the human body:

    id quod contra stomachum est,

    Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;

    4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,

    Cels. 4, 1 fin.
    2.
    Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:

    adversus, ad, e regione,

    Caes. B. G. 7, 61).
    a.
    In gen.:

    quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,

    Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:

    et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?

    Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:

    rex constiterat contra pedites,

    Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:

    ne contra septentrionem paveris,

    Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:

    contra solem varie refulgens,

    placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;

    37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,

    id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—
    b.
    Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):

    (Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,

    towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:

    lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,

    Dig. 48, 8, 4.—
    c.
    Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—
    d.
    Against an opposing action, etc.:

    contra vim atque impetum fluminis conversa,

    Caes. B. G. 4, 17, 5:

    cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,

    Vitr. 1, 6, 8:

    ut contra ventum gregem pascamus,

    Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:

    contra fluminum impetus aggeribus,

    id. 35, 14, 48, § 169:

    capite in sole contra pilum peruncto,

    id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:

    contra fortunam tenendus est cursus,

    Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:

    contra stimulum calces,

    kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—
    e.
    Of local actions with hostile intent.
    (α).
    Lit.:

    quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?

    Cic. Par. 1, 2, 12:

    Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),

    id. Att. 15, 20, 3:

    pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,

    to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:

    a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,

    id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:

    Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,

    Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:

    terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,

    i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—
    (β).
    Trop.:

    castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,

    Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:

    tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,

    will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:

    cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40:

    (Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,

    when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—
    f.
    In partic.
    (α).
    Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:

    quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,

    Auct. Her. 4, 5, 7:

    contra populi studium,

    Cic. Brut. 34, 126:

    contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,

    id. ib. 79, 273; so,

    a mendacio contra veritatem,

    id. Inv. 1, 3, 4:

    contra cives in acie,

    id. Att. 16, 11, 2:

    et adversi contra stetit ora juvenci,

    opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:

    haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,

    Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin.
    (β).
    Contra aliquem ire:

    aut saevos Libyae contra ire leones,

    Stat. Th. 9, 16.— Trop.:

    uti contra injurias armati eatis,

    Sall. J. 31, 6:

    interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,

    Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—
    3.
    Transf.,
    a.
    To persons placed together for comparison:

    C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,

    Quint. 10, 1, 114:

    CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,

    Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—
    b.
    To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.
    (α).
    Lit. (very rare):

    quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
    (β).
    Prop.:

    cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,

    Plin. 7, 1, 1, § 1:

    qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,

    Sen. Ep. 9, 9:

    numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,

    Cic. Fam. 7, 2, 3:

    tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,

    id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:

    nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,

    as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

    (illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,

    Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:

    contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?

    Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,

    robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,

    id. ib. 13, 2;

    so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,

    Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,
    c.
    Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):

    numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,

    superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):

    oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,

    Petr. 7, 6.—
    d.
    Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:

    contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,

    Caes. B. G. 5, 29:

    contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,

    Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:

    quae contra breviter fata est vates,

    Verg. A. 6, 398:

    contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,

    Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).
    B.
    Denoting hostility or disadvantage.
    1.
    With verbs of hostile action.
    a.
    Of physical exertion:

    pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,

    Plin. 8, 7, 7, § 22:

    proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,

    id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —
    b.
    Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.

    bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),

    Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:

    contra Antonium,

    Cic. Phil. 8, 2, 5; so,

    contra patriam,

    id. Sull. 20, 58:

    pugnare contra patriam,

    id. ib. 25, 70:

    contra conjuges et liberos,

    Sen. Ben. 5, 15, 5:

    armatum esse contra populum Romanum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:

    armis contendere contra,

    Caes. B. G. 2, 13:

    arma alicui dare (trop.),

    Cic. Phil. 2, 21, 53:

    aciem instruere (trop.),

    Liv. 25, 4, 4:

    exercitum comparare,

    Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:

    exercitum instruere,

    id. Cat. 2, 11, 24:

    exercitum ducere and adducere,

    id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:

    exercitum contra Philippum mittere,

    id. Inv. 1, 12, 17:

    naves ducere contra,

    Hor. Epod. 4, 19:

    ducere contra hostes,

    Liv. 1, 27, 4:

    florem Italiae educere contra,

    Cic. Cat. 2, 11, 24:

    proficisci contra,

    to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:

    auxilium ferre Rutulis contra Latinos,

    Plin. 14, 12, 14, § 88:

    juvare aliquem contra,

    Caes. B. C. 1, 35:

    consilium inire contra Sequanos,

    to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—
    c.
    Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).
    (α).
    In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:

    cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,

    Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:

    (causam) quam receperam contra pueros Octavios,

    Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:

    rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,

    Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:

    esse contra,

    id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;

    at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,

    Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:

    causam defendere contra,

    against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:

    statuere contra aliquem (sc. causam),

    to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:

    actio competit contra,

    Dig. 49, 14, 41:

    querelam instituere contra,

    ib. 5, 2, 21, § 1:

    bonorum possessionem petere contra,

    ib. 5, 2, 23:

    jus obtinere contra,

    Cic. Quint. 9, 34:

    pugnare contra,

    to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:

    id quod mihi contra illos datum est,

    i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:

    judicare contra aliquem,

    id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:

    pronuntiare contra,

    Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:

    decernere contra,

    Cic. Fl. 31, 76:

    appellare contra aliquem,

    Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:

    contra sententiam,

    Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:

    cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,

    Cic. Caecin. 27, 79.—
    (β).
    Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:

    quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?

    Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:

    contra rem suam me venisse questus est,

    Cic. Phil. 2, 2, 3.—
    (γ).
    With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:

    ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,

    Cic. de Or. 1, 57, 244:

    cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,

    id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,

    causam dicere,

    id. Or. 2, 23, 98:

    causam perorare,

    id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:

    quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,

    id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:

    si Gaditani contra me dicerent,

    if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:

    si decressent legationem quae contra istum diceret,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:

    testimonium in aliquem dicere,

    id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):

    contra juris consultos dicere,

    against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:

    contra testes dicendum est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:

    cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,

    Auct. Her. 4, 23, 33:

    tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?

    Cic. Quint. 25, 78. —
    d.
    Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:

    cum scriberem contra Epicurios,

    Cic. Att. 13, 38, 1:

    contra Epicurum satis superque dictum est,

    id. N. D. 2, 1, 2:

    contra Brutum,

    id. Tusc. 5, 8, 21:

    contra Academiam,

    id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:

    contra autem omnia disputatur a nostris,

    id. Off. 2, 2, 8.—
    e.
    Of public and political adversaries (syn. adversus and in).
    (α).
    In gen.:

    sentire contra,

    Cic. Mil. 2, 5:

    pugnare contra bonos,

    id. Sull. 25, 71:

    contra eos summa ope nitebatur nobilitas,

    Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:

    (tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,

    Liv. 39, 32, 12.—
    (β).
    Of political speaking:

    cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,

    Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—
    f.
    Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:

    adversus, in): inire consilia contra,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:

    manum comparare contra aliquem,

    id. Sull. 24, 68:

    conjurationem facere,

    id. ib. 4, 12:

    congredi,

    id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:

    aliquid contra imperatorem moliri,

    Just. Inst. 4, 18, 3:

    nec dolor armasset contra sua viscera matrem,

    against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:

    eae (res) contra nos ambae faciunt,

    operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:

    homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?

    Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:

    epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,

    Lampr. Alex. Sev. 38:

    disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,

    to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—
    2.
    Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:

    licentiam malis dare certe contra bonos est,

    injurious to, Quint. 4, 2, 75:

    res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,

    id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:

    nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,

    Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:

    quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,

    id. Phil. 2, 10, 24.—
    3.
    Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:

    Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?

    or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:

    sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,

    id. Att. 7, 5, 5:

    judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,

    id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:

    cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,

    id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:

    fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,

    in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—
    4.
    Dependent on adjectives (rare):

    contra se ipse misericors,

    to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:

    severissimus judex contra fures,

    Lampr. Alex. Sev. 28.—
    5.
    With nouns.
    a.
    Acc. to 1. b.:

    ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,

    Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—
    b.
    Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).
    (α).
    Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:

    quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?

    Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:

    Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,

    Gell. 10, 15, 3; so,

    haec perpetua defensio contra Scaevolam,

    Cic. de Or. 2, 54, 221:

    orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,

    id. ib. 3, 56, 213.—
    (β).
    Of an address against the party, either in judicial or political affairs:

    unam orationem contra Gracchum reliquit,

    Cic. Brut. 26, 99:

    (Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,

    id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—
    c.
    Acc. to 1. f.:

    contra patres concitatio et seditio,

    Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:

    contra volpium genus communibus inimicitiis,

    Plin. 10, 76, 96, § 207.
    C.
    With inanimate and abstract objects.
    1.
    Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).
    a.
    Of physical or moral exertion:

    cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,

    Verg. A. 10, 567:

    pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,

    Cic. Sen. 11, 35:

    contra verum niti,

    Sall. J. 35, 8:

    contra fortunam luctari,

    Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—
    b.
    Of warfare (lit. and trop.):

    bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    bellum gerimus... contra arma verbis,

    id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:

    artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,

    Quint. 5, 13, 30.—
    c.
    Of legal contention.
    (α).
    Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:

    contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),

    Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:

    contra ratiocinationem,

    id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:

    contra caput dicere,

    to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:

    servum in caput domini interrogare,

    Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:

    contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),

    Cic. Rosc. Am. 15, 45.—
    (β).
    Of judicial decisions contradicting documents, etc.:

    contra tabulas judicare,

    Cic. de Or. 2, 70, 281:

    contra testamentum,

    Dig. 2, 17, § 1:

    contra sententiam dicere,

    ib. 49, 8, 1, § 2.—
    (γ).
    Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:

    inmittere in bona),

    Dig. 38, 2, 3, § 6.—
    d.
    Of antagonism in literary and ethical questions.
    (α).
    To contend that something is false:

    dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,

    Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:

    in sententiam dicere,

    in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):

    contra sensus dicere,

    Cic. Ac. 2, 31, 101:

    contra rhetoricen dicere,

    Quint. 2, 17, 40.—
    (β).
    Of criticism, hostility to principles, etc.:

    contra Iliadem et Odysseam scribere,

    Vitr. 7, praef. 8:

    contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,

    Cic. Tusc. 5, 29, 83.—
    (γ).
    Ethically:

    contra voluptatem dicere,

    that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:

    contra mortem loqui,

    that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;

    in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,

    id. ib. 100, 10:

    contra fortunam gloriari,

    that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—
    e.
    Of public and political acts and speeches:

    contra potentiam accusatorum dicere,

    Cic. Brut. 44, 164:

    contra legem dicere or verba facere,

    id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:

    rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),

    Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—
    f.
    Of hostility, injury, wrongs, etc.
    (α).
    In gen.:

    senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,

    directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:

    contra rem publicam se commovere,

    id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:

    incitari,

    id. Sest. 47, 100:

    consilia inire,

    id. Agr. 2, 3, 8:

    conjurationem facere,

    Sall. C. 30, 6:

    contra salutem urbis incitari,

    Cic. Cat. 3, 8, 20:

    cogitare aliquid contra salutem,

    id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:

    esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,

    id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:

    ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,

    do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:

    quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),

    Sen. Ira, 2, 2, 3.—
    (β).
    In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:

    si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,

    Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,

    contra salutem rei publicae facere,

    Cic. Dom. 38, 102:

    contra majestatem,

    against the emperor, Dig. 48, 4, 5:

    contra leges,

    Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:

    contra edictum (praetoris),

    Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:

    contra foedus,

    Cic. Balb. 6, 16:

    contra jusjurandum ac fidem,

    id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:

    tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?

    Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):

    corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,

    Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—
    2.
    Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).
    (α).
    With esse expressed as the predicate:

    hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,

    Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:

    contra leges or legem est,

    Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:

    contra officium est,

    id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:

    adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,

    unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—
    (β).
    With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:

    scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),

    Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:

    aliquid contra animum audiendi,

    something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:

    si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,

    Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —
    (γ).
    Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:

    Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,

    Cic. Ac. 1, 10, 37.—
    3.
    Adverbially with the predicate.
    (α).
    In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):

    eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,

    that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:

    imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,

    to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,

    advocare contra,

    Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:

    si contra mortem te praeparaveris,

    to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—
    (β).
    With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:

    quibus contra valetudinis commodum laborandum est,

    Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:

    contra hominis salutem,

    with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—
    (γ).
    In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;

    syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,

    Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:

    pecuniam contra leges auferre,

    id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:

    contra legem,

    id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:

    contra jus fasque,

    id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:

    contra jus,

    Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

    contra jus gentium,

    Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;

    6, 1, 6: contra juris rigorem,

    Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:

    contra testimonium aliquid judicare,

    without regard to, Cic. Brut. 31, 117:

    aliquid contra verecundiam disputare,

    contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:

    aliquid contra fidem constituere,

    Quint. 5, 13, 34:

    quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,

    contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—
    4.
    Dependent on substt.
    a.
    Of physical strife:

    scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),

    Plin. 8, 12, 12, § 33. —
    b.
    Of warfare:

    imperatorum copia contra tuum furorem,

    Cic. Mur. 39, 83:

    Parthorum gloria contra nomen Romanum,

    Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—
    c.
    Of legal contention:

    causa contra scriptum,

    Cic. Inv. 2, 46, 135.—
    d.
    Of political speaking:

    divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,

    Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—
    e.
    Of literary opposition:

    Caesaris vituperatio contra laudationem meam,

    Cic. Att. 12, 40, 1.—
    f.
    Of hostility, etc.:

    cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,

    Liv. 6, 40, 5.—
    g.
    Of injury:

    vitae cupiditas contra rem publicam,

    Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—
    h.
    Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):

    iter contra senatus auctoritatem,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    contra consuetudinem somnium,

    Plin. 10, 77, 98, § 211:

    bonorum possessio contra tabulas,

    Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—
    5.
    Dependent on adjectives (very rare; cf.

    II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,

    Sen. Herc. Fur. 966.
    D.
    Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).
    1.
    Against persons.
    a.
    Dependent on verbs:

    cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,

    Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:

    contra quem multum omnes boni providerunt,

    provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:

    contra haec animalia proderit, si, etc.,

    Pall. 10, 3, 2.—
    b.
    Dependent on adjectives, mostly participial:

    paratus contra,

    Cic. Mil. 21, 56:

    nihil satis firmum contra Metellum,

    Sall. J. 80, 1:

    contra potentes nemo est munitus satis,

    Phaedr. 2, 6, 1.—
    2.
    Against inanimate and abstract things.
    a.
    Dependent on verbs:

    contra avium morsus munitur vallo aristarum,

    Cic. Sen. 15, 51:

    propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,

    id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:

    publicam causam contra vim armatam suscipere,

    id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:

    contra tantas difficultates providere,

    Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,

    contra ea,

    id. ib. 57, 5:

    patricii vi contra vim resistunt,

    Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—
    b.
    Dependent on substt.:

    suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,

    Cic. Rab. Perd. 12, 35:

    defensio contra vim,

    id. Mil. 5, 14:

    patronus justitiae fuit contra orationem Phili,

    id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:

    contra labores patientia,

    id. 23, 1, 22, § 37.—
    c.
    Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;

    in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,

    against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:

    ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:

    vir contra audaciam firmissimus,

    id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:

    fortis contra dolorem,

    Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:

    callosus,

    Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:

    far contra hiemes firmissimum,

    id. 18, 8, 19, § 83:

    equus tenax contra vincula,

    Ov. Am. 3, 4, 13:

    contraque minantia fata pervigil,

    Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—
    3.
    Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).
    (α).
    Dependent on verbs:

    cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,

    Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:

    prodest et contra suspiria et tussim,

    id. 20, 13, 50, § 128:

    valet potum contra venena,

    id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—
    (β).
    Dependent on substt.:

    remedium contra morsus,

    Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:

    contra venena esse omnia remedio,

    id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—
    (γ).
    Dependent on adjectives:

    vinum quod salutare contra pestilentiam sit,

    Pall. 11, 14, 17.—
    (δ).
    Appositively, as a remedy:

    cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,

    Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:

    Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,

    Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.
    E.
    Of logical opposition.
    1.
    With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).
    a.
    The contrary, the reverse (very rare; cf.

    I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,

    but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:

    omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,

    and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —
    b.
    Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):

    omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),

    but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;

    contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,

    Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;

    44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,

    Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):

    an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),

    Liv. 41, 24, 8.—
    c.
    Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):

    illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,

    whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:

    cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),

    Cic. Sen. 23, 84:

    quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,

    id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.

    Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,

    id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;

    v. Ritschl,

    Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—
    2.
    With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:

    contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,

    Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:

    Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),

    Sall. J. 88, 1; so,

    cetera contra spem salva invenit,

    Liv. 9, 23, 17:

    contra spem omnium L. Furium optavit,

    id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;

    but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),

    Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:

    postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,

    Sall. J. 20, 1:

    ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),

    id. ib. 46, 5:

    contra famam,

    Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:

    segniterque et contra industriam absconditae formicae,

    slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:

    frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,

    contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).
    F.
    Sometimes by anastrophe after its noun.
    1.
    In prose, after relatives, esp. in Cic.:

    quos contra disputant,

    Cic. Ac. 2, 15, 47:

    quem contra dicit,

    id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):

    quem contra veneris,

    id. Mur. 4, 9:

    quas contra, praeter te, etc.,

    id. Vatin. 7, 18:

    eos ipsos quos contra statuas,

    id. Or. 10, 34:

    quos contra me senatus armavit,

    id. Att. 10, 8, 8:

    quam contra multa locutus est,

    Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—
    2.
    After other words ( poet. and in post-Aug. prose):

    hunc igitur contra mittam contendere causam,

    Lucr. 4, 471:

    dicere eos contra,

    id. 4, 484:

    donique eum contra,

    id. 5, 708:

    agmina contra,

    Verg. A. 12, 279:

    magnum Alciden contra,

    id. ib. 5, 414:

    Paridem contra,

    id. ib. 5, 370:

    Italiam contra,

    id. ib. 1, 13:

    deos contra,

    Ov. P. 1, 1, 26:

    Messania moenia contra,

    id. M. 14, 17:

    litora Calabriae contra,

    Tac. A. 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contra

  • 18 contra dicta

    contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.
    I.
    Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).
    A.
    Local.
    1.
    Lit., of position in front of a person, place, or thing.
    a.
    With verb of being or position expressed or understood.
    (α).
    Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):

    feminam scelestam te, adstans contra, contuor,

    Plaut. Pers. 2, 2, 26:

    ut confidenter mihi contra adstitit,

    id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:

    signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,

    Liv. 1, 18, 8:

    stat contra starique jubet,

    Juv. 3, 290:

    stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!

    Mart. 1, 55, 12:

    ulmus erat contra,

    in front of her, Ov. M. 14, 661:

    templa vides contra,

    in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:

    contra conserta manu,

    Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—
    (β).
    Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):

    contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,

    Manil. 2, 253:

    posita contra Hispania,

    Tac. Agr. 11:

    promuntorium quod contra procedit,

    Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:

    arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,

    face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:

    jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),

    side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—
    b.
    With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.
    (α).
    Referring to persons:

    accede ad me atque adi contra,

    come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):

    adspicedum contra me = contra adspice me,

    Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:

    contra adspicere,

    id. Mil. 2, 1, 45:

    contra intueri,

    Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:

    cum veniret contra Marcianus,

    Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—
    (β).
    Of things:

    hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,

    Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:

    quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,

    Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—
    2.
    Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,
    (α).
    In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:

    aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,

    at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—
    (β).
    In post-Aug. prose (very rare):

    at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
    3.
    Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.
    (α).
    In gen.:

    te ut deludam contra, lusorem meum,

    Plaut. Am. 2, 2, 71:

    quae me amat, quam ego contra amo,

    id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:

    qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,

    make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:

    si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),

    Ter. Eun. 3, 1, 54:

    audi nunc contra jam,

    listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:

    at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,

    you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:

    Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,

    Liv. 1, 28, 1:

    contra ut me diligat illa,

    Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:

    cui latrans contra senex,

    Phaedr. 5, 10, 7:

    scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,

    Plin. Ep. 7, 6, 4.—

    Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,

    Gell. 15, 9, 9; cf.:

    contra talia reddit,

    Claud. B. Gild. 379.—
    (β).
    With dat. pers.:

    consulo quem dolum doloso contra conservo parem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 45:

    facere contra huic aegre,

    Ter. Eun. 4, 1, 10:

    hiscine contra insidiabere?

    id. Hec. 1. 1, 13:

    tibi contra gratiam Referre,

    id. ib. 4, 2, 7.—
    (γ).
    With item:

    item a me contra factum est,

    Plaut. Aul. prol. 20:

    puellam senex Amat et item contra filius,

    id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—
    (δ).
    Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;

    Consonat terra,

    Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:

    confer gradum Contra pariter,

    id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:

    video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,

    id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:

    vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!

    Cat. 62, 6.—
    (ε).
    Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:

    si scias quod donum huic dono contra comparet,

    what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:

    si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,

    Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;

    Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,

    to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:

    agedum pauca accipe contra,

    Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:

    Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,

    Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:

    oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,

    Cic. de Or. 3, 56, 213:

    dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?

    id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.
    B.
    Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.
    1.
    Of physical exertion.
    (α).
    Lit.:

    concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,

    struggling against each other, Lucr. 6. 98:

    nec nos obniti contra... Sufficimus,

    bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:

    at ille contra nititur,

    resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:

    pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,

    rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—
    (β).
    Trop.:

    te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:

    et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,

    Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—
    2.
    Of mental exertion:

    si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:

    siti contra... pugnandum,

    Cels. 4, 2 fin.
    3.
    Of hostile opposition in gen.
    (α).
    Lit.:

    quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,

    who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:

    contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,

    something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—
    (β).
    Trop.:

    aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,

    Lucr. 2, 794; 2, 868.—
    4.
    Of warfare.
    (α).
    Lit.:

    ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,

    Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:

    quid quod exercitum contra duxit?

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,

    if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:

    issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,

    Liv. 7, 39, 17:

    cum Romanae legiones contra direxerint,

    would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:

    et huic contra itum ad amnem Erinden,

    Tac. A. 11, 10.—
    (β).
    Trop.:

    quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,

    Plin. 10, 74, 95, § 205.—
    5.
    Of legal contests.
    (α).
    With verbs of saying; v. 9. a.—
    (β).
    Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:

    quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?

    if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—
    (γ).
    On the part of the adversary:

    inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,

    Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—
    (δ).
    Of judgments against the parties or against opinions:

    ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,

    given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—
    6.
    Of literary opposition.
    (α).
    Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—
    (β).
    With other verbs:

    astrologorum artem contra convincere tendit,

    Lucr. 5, 728:

    contra nunc illud pone, etc.,

    Sen. Ben. 7, 14, 6:

    habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,

    some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—
    7.
    Of public and political opposition.
    (α).
    With verbs of saying; v. 9. a. d.—
    (β).
    With petere, to be a candidate for office in opposition to another:

    nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,

    no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:

    honores contra petere,

    Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:

    pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,

    Tac. A. 14, 45.—
    8.
    Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:

    si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,

    and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—
    9.
    With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).
    a.
    Absol.
    (α).
    Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:

    cum contra dicturus Hortensius esset,

    would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:

    hoc... contra dicente Cotta judicatum est,

    id. Caecin. 33, 97:

    dixisse ut contra nemo videretur,

    id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:

    contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,

    Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—
    (β).
    To make charges against (rare):

    si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,

    Cic. Clu. 48, 134:

    qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,

    id. Quint. 29, 88; so,

    contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,

    id. Fl. 21, 51.—
    (γ).
    In gen., to speak on the other side of a question:

    fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,

    Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,

    contra disputare and contra scribere,

    id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:

    nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,

    Cic. Fin. 3, 1, 2:

    ad coarguendos qui contra disputant,

    to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—
    (δ).
    To oppose or object to a proposition, motion, or petition:

    quam palam principes dixerunt contra!

    protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:

    cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,

    Cic. Att. 1, 14, 5:

    filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,

    the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:

    contradicente nullo,

    Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—
    (ε).
    To reply:

    contradixit edicto,

    answered by an edict, Suet. Aug. 56. —
    (ζ).
    Abl. absol. impers.:

    explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,

    whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—
    b.
    With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:

    ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,

    Cic. N. D. 3, 1, 1:

    ut contra si quid dicere velit non audiatur,

    id. Fin. 5, 10, 27:

    aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,

    id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:

    ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),

    refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:

    quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,

    id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:

    seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,

    or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:

    dicitur contra, nullum esse testamentum,

    the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—
    c.
    With dat., written in one word (post-Aug.).
    (α).
    To oppose a person by speaking against his views:

    solitum se etiam Thraseae contradicere,

    to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:

    tibi,

    Suet. Aug. 54:

    Curioni...,

    id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:

    volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,

    my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—
    (β).
    To oppose an opinion, with dat. of the thing:

    cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,

    opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—
    (γ).
    To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:

    patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,

    the father objects, Quint. 9, 2, 81:

    cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,

    Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—
    (δ).
    With dat. of the petition:

    preces erant, sed quibus contradici non posset,

    which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—
    (ε).
    To contest the validity of a law (rare):

    quibus (legibus) contradici potest,

    Quint. 7, 7, 4.—
    (ζ).
    To contradict an assertion (very rare):

    pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,

    Quint. 5, 10, 13.—
    d.
    With quin, to object:

    praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,

    there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.
    C.
    To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;

    but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,

    Quint. 7, 3, 14:

    cum verba (legis) contra sint,

    id. 7, 1, 49:

    sed experimentum contra fuit,

    unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:

    ubi fortuna contra fuit,

    id. ib. 3, 18:

    si fortuna contra daret,

    should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.
    D.
    Of logical opposition, with negative force.
    1.
    Of a direct contrast.
    a.
    Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:

    quod fieri totum contra manifesta docet res,

    but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:

    in stultitia contra est,

    with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:

    in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),

    id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:

    quod contra est,

    Sall. J. 85, 21:

    quis non credat, etc.? Contra autem est,

    Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:

    contra fore si, etc.,

    ib. 34, 2, 39, § 2:

    immo forsitan et contra (i. e. erit),

    ib. 41, 3, 49:

    ego contra puto (i. e. esse),

    Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—
    b.
    With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:

    utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,

    of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:

    id ego contra puto (sc.: faciendum esse),

    id. Att. 10, 8, 2:

    contra evenit in iis morbis,

    Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:

    ego contra sentio,

    Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:

    Proculus contra (sc. sentit),

    ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:

    licet Celsus contra scribat,

    ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:

    cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,

    interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin.
    c.
    Referring to a word or phrase in the same predicate.
    (α).
    To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:

    nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,

    Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;

    quod contra, id turpe,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sit sapienter usus aut contra,

    Quint. 2, 5, 15:

    lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),

    Col. 11, 3, 25.—
    (β).
    To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:

    ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,

    improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:

    quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,

    id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—
    (γ).
    To a verbal predicate:

    an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),

    Dig. 34, 5, 19.—
    (δ).
    To a subject infinitive:

    laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,

    praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—
    (ε).
    To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:

    quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,

    those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;

    mihi contra,

    id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—
    (ζ).
    To an attributive genitive:

    Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),

    Sall. J. 88, 2:

    verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),

    Quint. 2, 4, 21:

    alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,

    the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;

    so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,

    Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—
    2.
    Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.
    a.
    With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;

    Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,

    Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:

    quae etiam contra valent,

    i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—
    b.
    Belonging to the same predicate:

    ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,

    Cic. Or. 36, 123:

    cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,

    Dig. 35, 2, 48:

    in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,

    Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:

    junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,

    id. 1, 5, 68:

    ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,

    but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:

    itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,

    Cic. Or. 42, 143:

    qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,

    or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.
    E.
    In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).
    1.
    In independent clauses.
    a.
    Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:

    ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,

    Cic. Div. in Caecil. 11, 35:

    ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,

    id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:

    in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,

    Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:

    contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?

    Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;

    so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,

    Just. 13, 1, 7.—
    b.
    Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;

    contra in aridiore hordeum potius quam far,

    Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;

    nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,

    Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:

    justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,

    Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:

    si male rem gerere insani est, contra bene, sani,

    Hor. S. 2, 3, 74.—
    2.
    In opposition to a dependent clause:

    ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:

    cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,

    Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:

    cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,

    Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:

    at contra,

    Lucr. 2, 392.—
    3.
    With co-ordinate conjunctions.
    a.
    Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.
    (α).
    With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:

    malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,

    id. ib. 2, 7, 23:

    cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,

    Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:

    itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,

    Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:

    nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,

    Quint. 10, 2, 22.—
    (β).
    With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:

    audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,

    Cic. Off. 1, 30, 109:

    ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,

    id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—
    (γ).
    With contrasted actions, assumptions, etc.:

    atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!

    Cic. Balb. 22, 51:

    domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,

    Dig. 13, 7, 21:

    equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,

    Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—
    (δ).
    After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:

    in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,

    Cic. Sull. 7, 21:

    nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,

    id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,

    et contra,

    Suet. Tit. 7.—
    b.
    With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).
    (α).
    At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;

    At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,

    Lucr. 2, 400:

    cogunt,

    id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;

    at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,

    Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:

    ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,

    Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—
    (β).
    Sed contra, after a negative sentence (class.):

    non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,

    Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:

    arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,

    Liv. 45, 18, 1:

    tu ne cede malis, sed contra audentior ito,

    Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:

    obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,

    Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—
    (γ).
    Contra autem (rare;

    in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,

    Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:

    sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,

    Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—
    (δ).
    Contra vero (very rare;

    not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,

    Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin.
    (ε).
    Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—
    c.
    With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).
    (α).
    Aut contra:

    num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?

    Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:

    si imbres defuere, aut contra abundavere,

    Plin. 17, 24, 37, § 228.—
    (β).
    Vel contra:

    hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?

    Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—
    (γ).
    Seu contra:

    seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,

    Prop. 1, 11, 25.—
    d.
    With causal conjunctions, nam contra (very rare;

    never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,

    Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —
    4.
    In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,
    (α).
    In the meaning, the contrary (D. 1.):

    aliis vero econtra videtur,

    Hier. Ep. 12.—
    (β).
    Et econtra = et contra (E. 3. a.):

    honestiorum provectu et econtra suppliciis,

    Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—
    5.
    With emphatic particles.
    a.
    Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);

    not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,

    Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—
    b.
    Immo contra (post-Aug.).
    (α).
    = no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:

    existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,

    Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—
    (β).
    = sed contra, but on the contrary:

    proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,

    Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:

    immo contra ea,

    Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—
    c.
    Item contra = an emphatic et contra (very rare):

    quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,

    Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.
    F.
    With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.
    1.
    Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.
    (α).
    With atque:

    item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,

    Varr. R. R. 1, 7, 6:

    simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:

    judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,

    Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—
    (β).
    With ac:

    itaque contra est ac dicitis,

    Cic. Fin. 4, 15, 41:

    vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,

    id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:

    cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,

    id. Phil. 11, 13, 34:

    Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,

    Sall. C. 60, 5.—
    (γ).
    With ac and atque:

    si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,

    Cic. Balb. 3, 7.—
    (δ).
    With quam (post-Aug.):

    cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,

    Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:

    contra quam licet,

    id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—
    2.
    Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:

    mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,

    contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:

    ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,

    contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:

    contra quam ista causa postulasset,

    id. Caecin. 24, 67:

    contra quam sanctum legibus est,

    Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:

    contraque faciunt quam polliceri videntur,

    Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.
    II.
    Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).
    A.
    Local uses.
    1.
    Opposite, over against, facing.
    a.
    Of countries and places (mostly of those separated by water;

    adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,

    Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:

    ad insulam quae est contra Massiliam,

    id. B. C. 1, 56; 3, 23:

    Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,

    Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:

    Carthago Italiam contra,

    Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:

    insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,

    Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—
    b.
    Of the heavenly bodies:

    donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,

    Lucr. 5, 708:

    contra Volucris rostrum posita est Lyra,

    Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:

    cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,

    Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:

    contra mediam faciem meridies erit,

    id. 18, 33, 76, § 326.—
    c.
    Of opposite ends of a line.
    (α).
    Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—
    (β).
    Of a line drawn:

    contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,

    opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—
    d.
    Of buildings, etc.:

    contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,

    Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:

    (statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,

    Plin. 34, 6, 13, § 29:

    contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,

    Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—
    e.
    Of places on the human body:

    id quod contra stomachum est,

    Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;

    4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,

    Cels. 4, 1 fin.
    2.
    Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:

    adversus, ad, e regione,

    Caes. B. G. 7, 61).
    a.
    In gen.:

    quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,

    Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:

    et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?

    Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:

    rex constiterat contra pedites,

    Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:

    ne contra septentrionem paveris,

    Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:

    contra solem varie refulgens,

    placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;

    37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,

    id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—
    b.
    Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):

    (Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,

    towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:

    lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,

    Dig. 48, 8, 4.—
    c.
    Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—
    d.
    Against an opposing action, etc.:

    contra vim atque impetum fluminis conversa,

    Caes. B. G. 4, 17, 5:

    cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,

    Vitr. 1, 6, 8:

    ut contra ventum gregem pascamus,

    Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:

    contra fluminum impetus aggeribus,

    id. 35, 14, 48, § 169:

    capite in sole contra pilum peruncto,

    id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:

    contra fortunam tenendus est cursus,

    Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:

    contra stimulum calces,

    kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—
    e.
    Of local actions with hostile intent.
    (α).
    Lit.:

    quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?

    Cic. Par. 1, 2, 12:

    Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),

    id. Att. 15, 20, 3:

    pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,

    to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:

    a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,

    id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:

    Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,

    Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:

    terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,

    i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—
    (β).
    Trop.:

    castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,

    Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:

    tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,

    will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:

    cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40:

    (Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,

    when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—
    f.
    In partic.
    (α).
    Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:

    quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,

    Auct. Her. 4, 5, 7:

    contra populi studium,

    Cic. Brut. 34, 126:

    contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,

    id. ib. 79, 273; so,

    a mendacio contra veritatem,

    id. Inv. 1, 3, 4:

    contra cives in acie,

    id. Att. 16, 11, 2:

    et adversi contra stetit ora juvenci,

    opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:

    haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,

    Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin.
    (β).
    Contra aliquem ire:

    aut saevos Libyae contra ire leones,

    Stat. Th. 9, 16.— Trop.:

    uti contra injurias armati eatis,

    Sall. J. 31, 6:

    interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,

    Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—
    3.
    Transf.,
    a.
    To persons placed together for comparison:

    C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,

    Quint. 10, 1, 114:

    CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,

    Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—
    b.
    To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.
    (α).
    Lit. (very rare):

    quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
    (β).
    Prop.:

    cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,

    Plin. 7, 1, 1, § 1:

    qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,

    Sen. Ep. 9, 9:

    numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,

    Cic. Fam. 7, 2, 3:

    tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,

    id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:

    nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,

    as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

    (illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,

    Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:

    contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?

    Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,

    robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,

    id. ib. 13, 2;

    so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,

    Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,
    c.
    Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):

    numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,

    superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):

    oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,

    Petr. 7, 6.—
    d.
    Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:

    contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,

    Caes. B. G. 5, 29:

    contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,

    Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:

    quae contra breviter fata est vates,

    Verg. A. 6, 398:

    contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,

    Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).
    B.
    Denoting hostility or disadvantage.
    1.
    With verbs of hostile action.
    a.
    Of physical exertion:

    pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,

    Plin. 8, 7, 7, § 22:

    proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,

    id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —
    b.
    Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.

    bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),

    Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:

    contra Antonium,

    Cic. Phil. 8, 2, 5; so,

    contra patriam,

    id. Sull. 20, 58:

    pugnare contra patriam,

    id. ib. 25, 70:

    contra conjuges et liberos,

    Sen. Ben. 5, 15, 5:

    armatum esse contra populum Romanum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:

    armis contendere contra,

    Caes. B. G. 2, 13:

    arma alicui dare (trop.),

    Cic. Phil. 2, 21, 53:

    aciem instruere (trop.),

    Liv. 25, 4, 4:

    exercitum comparare,

    Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:

    exercitum instruere,

    id. Cat. 2, 11, 24:

    exercitum ducere and adducere,

    id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:

    exercitum contra Philippum mittere,

    id. Inv. 1, 12, 17:

    naves ducere contra,

    Hor. Epod. 4, 19:

    ducere contra hostes,

    Liv. 1, 27, 4:

    florem Italiae educere contra,

    Cic. Cat. 2, 11, 24:

    proficisci contra,

    to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:

    auxilium ferre Rutulis contra Latinos,

    Plin. 14, 12, 14, § 88:

    juvare aliquem contra,

    Caes. B. C. 1, 35:

    consilium inire contra Sequanos,

    to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—
    c.
    Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).
    (α).
    In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:

    cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,

    Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:

    (causam) quam receperam contra pueros Octavios,

    Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:

    rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,

    Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:

    esse contra,

    id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;

    at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,

    Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:

    causam defendere contra,

    against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:

    statuere contra aliquem (sc. causam),

    to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:

    actio competit contra,

    Dig. 49, 14, 41:

    querelam instituere contra,

    ib. 5, 2, 21, § 1:

    bonorum possessionem petere contra,

    ib. 5, 2, 23:

    jus obtinere contra,

    Cic. Quint. 9, 34:

    pugnare contra,

    to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:

    id quod mihi contra illos datum est,

    i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:

    judicare contra aliquem,

    id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:

    pronuntiare contra,

    Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:

    decernere contra,

    Cic. Fl. 31, 76:

    appellare contra aliquem,

    Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:

    contra sententiam,

    Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:

    cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,

    Cic. Caecin. 27, 79.—
    (β).
    Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:

    quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?

    Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:

    contra rem suam me venisse questus est,

    Cic. Phil. 2, 2, 3.—
    (γ).
    With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:

    ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,

    Cic. de Or. 1, 57, 244:

    cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,

    id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,

    causam dicere,

    id. Or. 2, 23, 98:

    causam perorare,

    id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:

    quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,

    id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:

    si Gaditani contra me dicerent,

    if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:

    si decressent legationem quae contra istum diceret,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:

    testimonium in aliquem dicere,

    id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):

    contra juris consultos dicere,

    against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:

    contra testes dicendum est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:

    cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,

    Auct. Her. 4, 23, 33:

    tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?

    Cic. Quint. 25, 78. —
    d.
    Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:

    cum scriberem contra Epicurios,

    Cic. Att. 13, 38, 1:

    contra Epicurum satis superque dictum est,

    id. N. D. 2, 1, 2:

    contra Brutum,

    id. Tusc. 5, 8, 21:

    contra Academiam,

    id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:

    contra autem omnia disputatur a nostris,

    id. Off. 2, 2, 8.—
    e.
    Of public and political adversaries (syn. adversus and in).
    (α).
    In gen.:

    sentire contra,

    Cic. Mil. 2, 5:

    pugnare contra bonos,

    id. Sull. 25, 71:

    contra eos summa ope nitebatur nobilitas,

    Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:

    (tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,

    Liv. 39, 32, 12.—
    (β).
    Of political speaking:

    cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,

    Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—
    f.
    Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:

    adversus, in): inire consilia contra,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:

    manum comparare contra aliquem,

    id. Sull. 24, 68:

    conjurationem facere,

    id. ib. 4, 12:

    congredi,

    id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:

    aliquid contra imperatorem moliri,

    Just. Inst. 4, 18, 3:

    nec dolor armasset contra sua viscera matrem,

    against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:

    eae (res) contra nos ambae faciunt,

    operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:

    homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?

    Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:

    epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,

    Lampr. Alex. Sev. 38:

    disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,

    to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—
    2.
    Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:

    licentiam malis dare certe contra bonos est,

    injurious to, Quint. 4, 2, 75:

    res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,

    id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:

    nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,

    Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:

    quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,

    id. Phil. 2, 10, 24.—
    3.
    Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:

    Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?

    or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:

    sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,

    id. Att. 7, 5, 5:

    judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,

    id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:

    cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,

    id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:

    fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,

    in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—
    4.
    Dependent on adjectives (rare):

    contra se ipse misericors,

    to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:

    severissimus judex contra fures,

    Lampr. Alex. Sev. 28.—
    5.
    With nouns.
    a.
    Acc. to 1. b.:

    ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,

    Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—
    b.
    Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).
    (α).
    Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:

    quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?

    Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:

    Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,

    Gell. 10, 15, 3; so,

    haec perpetua defensio contra Scaevolam,

    Cic. de Or. 2, 54, 221:

    orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,

    id. ib. 3, 56, 213.—
    (β).
    Of an address against the party, either in judicial or political affairs:

    unam orationem contra Gracchum reliquit,

    Cic. Brut. 26, 99:

    (Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,

    id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—
    c.
    Acc. to 1. f.:

    contra patres concitatio et seditio,

    Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:

    contra volpium genus communibus inimicitiis,

    Plin. 10, 76, 96, § 207.
    C.
    With inanimate and abstract objects.
    1.
    Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).
    a.
    Of physical or moral exertion:

    cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,

    Verg. A. 10, 567:

    pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,

    Cic. Sen. 11, 35:

    contra verum niti,

    Sall. J. 35, 8:

    contra fortunam luctari,

    Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—
    b.
    Of warfare (lit. and trop.):

    bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    bellum gerimus... contra arma verbis,

    id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:

    artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,

    Quint. 5, 13, 30.—
    c.
    Of legal contention.
    (α).
    Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:

    contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),

    Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:

    contra ratiocinationem,

    id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:

    contra caput dicere,

    to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:

    servum in caput domini interrogare,

    Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:

    contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),

    Cic. Rosc. Am. 15, 45.—
    (β).
    Of judicial decisions contradicting documents, etc.:

    contra tabulas judicare,

    Cic. de Or. 2, 70, 281:

    contra testamentum,

    Dig. 2, 17, § 1:

    contra sententiam dicere,

    ib. 49, 8, 1, § 2.—
    (γ).
    Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:

    inmittere in bona),

    Dig. 38, 2, 3, § 6.—
    d.
    Of antagonism in literary and ethical questions.
    (α).
    To contend that something is false:

    dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,

    Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:

    in sententiam dicere,

    in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):

    contra sensus dicere,

    Cic. Ac. 2, 31, 101:

    contra rhetoricen dicere,

    Quint. 2, 17, 40.—
    (β).
    Of criticism, hostility to principles, etc.:

    contra Iliadem et Odysseam scribere,

    Vitr. 7, praef. 8:

    contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,

    Cic. Tusc. 5, 29, 83.—
    (γ).
    Ethically:

    contra voluptatem dicere,

    that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:

    contra mortem loqui,

    that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;

    in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,

    id. ib. 100, 10:

    contra fortunam gloriari,

    that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—
    e.
    Of public and political acts and speeches:

    contra potentiam accusatorum dicere,

    Cic. Brut. 44, 164:

    contra legem dicere or verba facere,

    id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:

    rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),

    Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—
    f.
    Of hostility, injury, wrongs, etc.
    (α).
    In gen.:

    senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,

    directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:

    contra rem publicam se commovere,

    id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:

    incitari,

    id. Sest. 47, 100:

    consilia inire,

    id. Agr. 2, 3, 8:

    conjurationem facere,

    Sall. C. 30, 6:

    contra salutem urbis incitari,

    Cic. Cat. 3, 8, 20:

    cogitare aliquid contra salutem,

    id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:

    esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,

    id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:

    ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,

    do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:

    quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),

    Sen. Ira, 2, 2, 3.—
    (β).
    In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:

    si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,

    Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,

    contra salutem rei publicae facere,

    Cic. Dom. 38, 102:

    contra majestatem,

    against the emperor, Dig. 48, 4, 5:

    contra leges,

    Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:

    contra edictum (praetoris),

    Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:

    contra foedus,

    Cic. Balb. 6, 16:

    contra jusjurandum ac fidem,

    id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:

    tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?

    Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):

    corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,

    Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—
    2.
    Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).
    (α).
    With esse expressed as the predicate:

    hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,

    Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:

    contra leges or legem est,

    Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:

    contra officium est,

    id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:

    adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,

    unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—
    (β).
    With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:

    scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),

    Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:

    aliquid contra animum audiendi,

    something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:

    si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,

    Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —
    (γ).
    Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:

    Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,

    Cic. Ac. 1, 10, 37.—
    3.
    Adverbially with the predicate.
    (α).
    In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):

    eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,

    that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:

    imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,

    to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,

    advocare contra,

    Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:

    si contra mortem te praeparaveris,

    to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—
    (β).
    With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:

    quibus contra valetudinis commodum laborandum est,

    Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:

    contra hominis salutem,

    with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—
    (γ).
    In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;

    syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,

    Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:

    pecuniam contra leges auferre,

    id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:

    contra legem,

    id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:

    contra jus fasque,

    id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:

    contra jus,

    Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

    contra jus gentium,

    Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;

    6, 1, 6: contra juris rigorem,

    Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:

    contra testimonium aliquid judicare,

    without regard to, Cic. Brut. 31, 117:

    aliquid contra verecundiam disputare,

    contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:

    aliquid contra fidem constituere,

    Quint. 5, 13, 34:

    quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,

    contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—
    4.
    Dependent on substt.
    a.
    Of physical strife:

    scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),

    Plin. 8, 12, 12, § 33. —
    b.
    Of warfare:

    imperatorum copia contra tuum furorem,

    Cic. Mur. 39, 83:

    Parthorum gloria contra nomen Romanum,

    Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—
    c.
    Of legal contention:

    causa contra scriptum,

    Cic. Inv. 2, 46, 135.—
    d.
    Of political speaking:

    divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,

    Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—
    e.
    Of literary opposition:

    Caesaris vituperatio contra laudationem meam,

    Cic. Att. 12, 40, 1.—
    f.
    Of hostility, etc.:

    cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,

    Liv. 6, 40, 5.—
    g.
    Of injury:

    vitae cupiditas contra rem publicam,

    Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—
    h.
    Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):

    iter contra senatus auctoritatem,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    contra consuetudinem somnium,

    Plin. 10, 77, 98, § 211:

    bonorum possessio contra tabulas,

    Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—
    5.
    Dependent on adjectives (very rare; cf.

    II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,

    Sen. Herc. Fur. 966.
    D.
    Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).
    1.
    Against persons.
    a.
    Dependent on verbs:

    cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,

    Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:

    contra quem multum omnes boni providerunt,

    provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:

    contra haec animalia proderit, si, etc.,

    Pall. 10, 3, 2.—
    b.
    Dependent on adjectives, mostly participial:

    paratus contra,

    Cic. Mil. 21, 56:

    nihil satis firmum contra Metellum,

    Sall. J. 80, 1:

    contra potentes nemo est munitus satis,

    Phaedr. 2, 6, 1.—
    2.
    Against inanimate and abstract things.
    a.
    Dependent on verbs:

    contra avium morsus munitur vallo aristarum,

    Cic. Sen. 15, 51:

    propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,

    id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:

    publicam causam contra vim armatam suscipere,

    id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:

    contra tantas difficultates providere,

    Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,

    contra ea,

    id. ib. 57, 5:

    patricii vi contra vim resistunt,

    Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—
    b.
    Dependent on substt.:

    suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,

    Cic. Rab. Perd. 12, 35:

    defensio contra vim,

    id. Mil. 5, 14:

    patronus justitiae fuit contra orationem Phili,

    id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:

    contra labores patientia,

    id. 23, 1, 22, § 37.—
    c.
    Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;

    in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,

    against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:

    ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:

    vir contra audaciam firmissimus,

    id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:

    fortis contra dolorem,

    Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:

    callosus,

    Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:

    far contra hiemes firmissimum,

    id. 18, 8, 19, § 83:

    equus tenax contra vincula,

    Ov. Am. 3, 4, 13:

    contraque minantia fata pervigil,

    Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—
    3.
    Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).
    (α).
    Dependent on verbs:

    cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,

    Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:

    prodest et contra suspiria et tussim,

    id. 20, 13, 50, § 128:

    valet potum contra venena,

    id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—
    (β).
    Dependent on substt.:

    remedium contra morsus,

    Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:

    contra venena esse omnia remedio,

    id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—
    (γ).
    Dependent on adjectives:

    vinum quod salutare contra pestilentiam sit,

    Pall. 11, 14, 17.—
    (δ).
    Appositively, as a remedy:

    cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,

    Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:

    Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,

    Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.
    E.
    Of logical opposition.
    1.
    With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).
    a.
    The contrary, the reverse (very rare; cf.

    I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,

    but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:

    omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,

    and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —
    b.
    Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):

    omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),

    but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;

    contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,

    Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;

    44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,

    Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):

    an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),

    Liv. 41, 24, 8.—
    c.
    Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):

    illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,

    whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:

    cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),

    Cic. Sen. 23, 84:

    quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,

    id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.

    Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,

    id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;

    v. Ritschl,

    Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—
    2.
    With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:

    contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,

    Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:

    Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),

    Sall. J. 88, 1; so,

    cetera contra spem salva invenit,

    Liv. 9, 23, 17:

    contra spem omnium L. Furium optavit,

    id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;

    but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),

    Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:

    postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,

    Sall. J. 20, 1:

    ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),

    id. ib. 46, 5:

    contra famam,

    Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:

    segniterque et contra industriam absconditae formicae,

    slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:

    frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,

    contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).
    F.
    Sometimes by anastrophe after its noun.
    1.
    In prose, after relatives, esp. in Cic.:

    quos contra disputant,

    Cic. Ac. 2, 15, 47:

    quem contra dicit,

    id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):

    quem contra veneris,

    id. Mur. 4, 9:

    quas contra, praeter te, etc.,

    id. Vatin. 7, 18:

    eos ipsos quos contra statuas,

    id. Or. 10, 34:

    quos contra me senatus armavit,

    id. Att. 10, 8, 8:

    quam contra multa locutus est,

    Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—
    2.
    After other words ( poet. and in post-Aug. prose):

    hunc igitur contra mittam contendere causam,

    Lucr. 4, 471:

    dicere eos contra,

    id. 4, 484:

    donique eum contra,

    id. 5, 708:

    agmina contra,

    Verg. A. 12, 279:

    magnum Alciden contra,

    id. ib. 5, 414:

    Paridem contra,

    id. ib. 5, 370:

    Italiam contra,

    id. ib. 1, 13:

    deos contra,

    Ov. P. 1, 1, 26:

    Messania moenia contra,

    id. M. 14, 17:

    litora Calabriae contra,

    Tac. A. 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contra dicta

  • 19 duco

    dūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. -    - impér. 2ème pers. du sing.: duc; duce (Plaut.) [st1]1 [-] mener, conduire, faire passer d'un lieu à un autre, aller devant, guider.    - ducit via ad infernas sedes, Ov.: c'est la route des enfers.    - ducere aquam per fundum, Cic.: amener de l'eau à travers une propriété.    - error ad meliora ducendus, Quint.: erreur à rectifier.    - ducit quam proxime ad hostem potest: il s’avance le plus près possible de l’ennemi.    - ad strepitum citharae cessatum ducere curam, Hor. Ep. 1, 2, 31: endormir ses soucis au bruit de la cithare.    - vota bonos ducere ad exitus, Hor. C. 4.8.34: accomplir des voeux, mener des voeux à bonne fin.    - perque omnia duxit (me), Virg.: et elle m'a tout expliqué en détail. [st1]2 [-] amener (avec soi), conduire, mener (en prison, au tribunal...).    - ducere ad mortem: conduire à la mort (au supplice).    - aliquem jubes, duci (Sen.): tu envoies qqn à la mort.    - ducere in jus, Liv.: traîner en justice.    - C. Fuficium duci jussit petitorem, Cic. Verr. 2, 2, 12 § 31: il ordonna que l'on emprisonnât C. Fuficius qui était le demandeur (le plaignant). [st1]3 [-] conduire chez soi comme épouse, se marier, épouser (en parl. de l'homme).    - ducere uxorem domum, Plaut. Aul. 2, 1, 40: se marier.    - si tu negaris ducere, Ter. And. 2, 3, 5: si tu refuses de te marier.    - (uxorem) filiam alicujus ducere: épouser la fille de qqn.    - ducere ex plebeie, Liv. 4, 4: épouser une plébéienne. [st1]4 [-] conduire, marcher à la tête, être à la tête, commander (t. militaire).    - ducere primum pilum, Caes. BG. 5.35.6: être chef de la première compagnie des triaires.    - ducere ordinem: commander un manipule, être centurion.    - ducere copias: commander des troupes.    - cohortes ducebant, Tac.: les cohortes marchaient en tête. [st1]5 [-] mener (un cortège, un choeur), servir de chef, servir de guide.    - ducere funus: conduire des funérailles.    - ducere alicui exsequias, Plin. 8, 42, 64, § 154: faire des funérailles à qqn.    - ducere classem (discipulorum), Quint. 1, 2, 24: être le premier de sa classe. [st1]6 [-] mener (une ligne), tracer, décrire, tirer le fil, composer, prolonger, allonger, façonner, former.    - ducere orbem, Quint. 11, 3, 118: décrire une circonférence.    - ducere lineam, Plin.: tracer une ligne.    - ducere versus, Ov. Tr. 5, 12, 63: composer des vers.    - ducere fossam, Caes. BG. 7.72.1: creuser un fossé.    - ducere lateres de terra, Vitr. 2, 3: faire des briques de terre.    - ducere vivos vultus de marmore, Virg. En. 6, 849: faire le portrait en marbre.    - ducere choreas, Ov. M. 8, 582: former des danses.    - ducere stamina (fila): tirer le fil.    - lanas ducere, Ov. M. 4, 34: étirer la laine, filer la laine.    - ducere carmina: composer des vers. [st1]7 [-] tirer, faire descendre, faire sortir, attirer, aspirer, boire.    - ducere sortem, Cic. Div. 2, 33: tirer au sort.    - ducere ensem vagina, Sil. 8, 342: tirer l'épée du fourreau.    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ducere tura naribus, Hor.: respirer l'encens.    - ducere pocula, Hor.: vider les coupes.    - ducere sollicitae jucunda oblivia vitae, Hor.: goûter l'agréable oubli d'une vie inquiète.    - sibi quisque ducere, Sall. J. 41: chacun se mit à tout attirer à soi (à tout s'approprier).    - boves naribus umiferum duxere ex aëre sucum, Cic. Div. 1: les boeufs aspirent avec leurs naseaux l'humidité contenue dans l'air. [st1]8 [-] tirer, prendre, recevoir.    - ducere exordium a nostra personna, Quint.: tirer l'exorde de notre personne.    - ducere originem + ab ou ex et abl.: tirer son origine de.    - ducere initium a... Cic.: commencer par.    - ducere honestum ab... Cic.: faire dériver l'honnête de... [st1]9 [-] traîner en longueur, passer (le temps), prolonger.    - aetatem in litteris ducere: passer sa vie dans les lettres.    - ducere diem ex die: vivre au jour le jour.    - bellum ducere: faire traîner la guerre en longueur.    - diem ex die ducere: différer de jour en jour.    - ubi se diutius duci intellexit, Caes.: dès qu'il comprit qu'on voulait gagner du temps.    - ducere noctem ludo, Hor.: passer la nuit à jouer. [st1]10 [-] conduire, inciter, pousser, séduire, tromper, leurrer.    - ducit te species, Hor.: l'extérieur te séduit.    - declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut... Quint. 10, 7, 21: une gloriole perverse pousse des déclamateurs à...    - amore patriae ductus: poussé par le patriotisme.    - me ad credendum tua ducit oratio, Cic.: ton discours me donne confiance. [st1]11 [-] calculer, compter.    - XC medimnûm milia duximus: nous avons compté 90.000 médimnes.    - rationem ducere: calculer, supputer.    - ducere suas rationes, Cic.: faire ses comptes.    - ducere rationem alicujus: tenir compte de qqn.    - ducere rationem alicujus rei: tenir compte de qqch.    - aratorum rationem ducere: tenir compte des laboureurs.    - sui commodi rationem non ducit: il ne fait aucun compte de ses intérêts. [st1]12 [-] estimer, penser, juger, regarder comme, tenir pour.    - Marcum probissimum duco: je considère Marcus comme très honnête.    - ducere aliquem pro + abl. ( in + abl. ou loco + gén.): regarder qqn comme.    - aliquem in numero hostium ducere: compter qqn au nombre des ennemis.    - avec gén. de prix - magni, parvi ducere (= habere, facere, putare, aestimare): estimer beaucoup, estimer peu.    - pluris ducere: estimer davantage.    - pro nihilo ducere: estimer comme rien.    - ducere aliquem despicatui, Cic. Fl. 27, 65: mépriser qqn.    - summa probitate ducebatur: on le regardait comme très honnête.    - Marcus probissimus ducebatur: on considérait Marcus comme très honnête.    - ducere + prop. inf.: penser que.    - ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt, Caes. BG. 1: ils pensèrent que deux ans devaient leur suffire pour ces préparatifs.    - ducere alicujus modestiam in conscientiam, Sall.: interpréter la modestie de qqn comme un aveu (d'infériorité). [st1]13 [-] locutions diverses.    - ducere cicatricem, Ov.: se cicatriser.    - ducere colorem, Virg.: se colorer (en parl. du raisin).    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ilia ducere, Hor.: [tirer les flancs] = être poussif (en parl. d'un cheval).
    * * *
    dūco, ĕre, dūxi, ductum - tr. -    - impér. 2ème pers. du sing.: duc; duce (Plaut.) [st1]1 [-] mener, conduire, faire passer d'un lieu à un autre, aller devant, guider.    - ducit via ad infernas sedes, Ov.: c'est la route des enfers.    - ducere aquam per fundum, Cic.: amener de l'eau à travers une propriété.    - error ad meliora ducendus, Quint.: erreur à rectifier.    - ducit quam proxime ad hostem potest: il s’avance le plus près possible de l’ennemi.    - ad strepitum citharae cessatum ducere curam, Hor. Ep. 1, 2, 31: endormir ses soucis au bruit de la cithare.    - vota bonos ducere ad exitus, Hor. C. 4.8.34: accomplir des voeux, mener des voeux à bonne fin.    - perque omnia duxit (me), Virg.: et elle m'a tout expliqué en détail. [st1]2 [-] amener (avec soi), conduire, mener (en prison, au tribunal...).    - ducere ad mortem: conduire à la mort (au supplice).    - aliquem jubes, duci (Sen.): tu envoies qqn à la mort.    - ducere in jus, Liv.: traîner en justice.    - C. Fuficium duci jussit petitorem, Cic. Verr. 2, 2, 12 § 31: il ordonna que l'on emprisonnât C. Fuficius qui était le demandeur (le plaignant). [st1]3 [-] conduire chez soi comme épouse, se marier, épouser (en parl. de l'homme).    - ducere uxorem domum, Plaut. Aul. 2, 1, 40: se marier.    - si tu negaris ducere, Ter. And. 2, 3, 5: si tu refuses de te marier.    - (uxorem) filiam alicujus ducere: épouser la fille de qqn.    - ducere ex plebeie, Liv. 4, 4: épouser une plébéienne. [st1]4 [-] conduire, marcher à la tête, être à la tête, commander (t. militaire).    - ducere primum pilum, Caes. BG. 5.35.6: être chef de la première compagnie des triaires.    - ducere ordinem: commander un manipule, être centurion.    - ducere copias: commander des troupes.    - cohortes ducebant, Tac.: les cohortes marchaient en tête. [st1]5 [-] mener (un cortège, un choeur), servir de chef, servir de guide.    - ducere funus: conduire des funérailles.    - ducere alicui exsequias, Plin. 8, 42, 64, § 154: faire des funérailles à qqn.    - ducere classem (discipulorum), Quint. 1, 2, 24: être le premier de sa classe. [st1]6 [-] mener (une ligne), tracer, décrire, tirer le fil, composer, prolonger, allonger, façonner, former.    - ducere orbem, Quint. 11, 3, 118: décrire une circonférence.    - ducere lineam, Plin.: tracer une ligne.    - ducere versus, Ov. Tr. 5, 12, 63: composer des vers.    - ducere fossam, Caes. BG. 7.72.1: creuser un fossé.    - ducere lateres de terra, Vitr. 2, 3: faire des briques de terre.    - ducere vivos vultus de marmore, Virg. En. 6, 849: faire le portrait en marbre.    - ducere choreas, Ov. M. 8, 582: former des danses.    - ducere stamina (fila): tirer le fil.    - lanas ducere, Ov. M. 4, 34: étirer la laine, filer la laine.    - ducere carmina: composer des vers. [st1]7 [-] tirer, faire descendre, faire sortir, attirer, aspirer, boire.    - ducere sortem, Cic. Div. 2, 33: tirer au sort.    - ducere ensem vagina, Sil. 8, 342: tirer l'épée du fourreau.    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ducere tura naribus, Hor.: respirer l'encens.    - ducere pocula, Hor.: vider les coupes.    - ducere sollicitae jucunda oblivia vitae, Hor.: goûter l'agréable oubli d'une vie inquiète.    - sibi quisque ducere, Sall. J. 41: chacun se mit à tout attirer à soi (à tout s'approprier).    - boves naribus umiferum duxere ex aëre sucum, Cic. Div. 1: les boeufs aspirent avec leurs naseaux l'humidité contenue dans l'air. [st1]8 [-] tirer, prendre, recevoir.    - ducere exordium a nostra personna, Quint.: tirer l'exorde de notre personne.    - ducere originem + ab ou ex et abl.: tirer son origine de.    - ducere initium a... Cic.: commencer par.    - ducere honestum ab... Cic.: faire dériver l'honnête de... [st1]9 [-] traîner en longueur, passer (le temps), prolonger.    - aetatem in litteris ducere: passer sa vie dans les lettres.    - ducere diem ex die: vivre au jour le jour.    - bellum ducere: faire traîner la guerre en longueur.    - diem ex die ducere: différer de jour en jour.    - ubi se diutius duci intellexit, Caes.: dès qu'il comprit qu'on voulait gagner du temps.    - ducere noctem ludo, Hor.: passer la nuit à jouer. [st1]10 [-] conduire, inciter, pousser, séduire, tromper, leurrer.    - ducit te species, Hor.: l'extérieur te séduit.    - declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut... Quint. 10, 7, 21: une gloriole perverse pousse des déclamateurs à...    - amore patriae ductus: poussé par le patriotisme.    - me ad credendum tua ducit oratio, Cic.: ton discours me donne confiance. [st1]11 [-] calculer, compter.    - XC medimnûm milia duximus: nous avons compté 90.000 médimnes.    - rationem ducere: calculer, supputer.    - ducere suas rationes, Cic.: faire ses comptes.    - ducere rationem alicujus: tenir compte de qqn.    - ducere rationem alicujus rei: tenir compte de qqch.    - aratorum rationem ducere: tenir compte des laboureurs.    - sui commodi rationem non ducit: il ne fait aucun compte de ses intérêts. [st1]12 [-] estimer, penser, juger, regarder comme, tenir pour.    - Marcum probissimum duco: je considère Marcus comme très honnête.    - ducere aliquem pro + abl. ( in + abl. ou loco + gén.): regarder qqn comme.    - aliquem in numero hostium ducere: compter qqn au nombre des ennemis.    - avec gén. de prix - magni, parvi ducere (= habere, facere, putare, aestimare): estimer beaucoup, estimer peu.    - pluris ducere: estimer davantage.    - pro nihilo ducere: estimer comme rien.    - ducere aliquem despicatui, Cic. Fl. 27, 65: mépriser qqn.    - summa probitate ducebatur: on le regardait comme très honnête.    - Marcus probissimus ducebatur: on considérait Marcus comme très honnête.    - ducere + prop. inf.: penser que.    - ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt, Caes. BG. 1: ils pensèrent que deux ans devaient leur suffire pour ces préparatifs.    - ducere alicujus modestiam in conscientiam, Sall.: interpréter la modestie de qqn comme un aveu (d'infériorité). [st1]13 [-] locutions diverses.    - ducere cicatricem, Ov.: se cicatriser.    - ducere colorem, Virg.: se colorer (en parl. du raisin).    - ducere os (vultum), Ov.: prendre un visage renfrogné.    - ilia ducere, Hor.: [tirer les flancs] = être poussif (en parl. d'un cheval).
    * * *
        Duco, ducis, duxi, ductum, ducere. Terent. Mener en main, Guider, Duire.
    \
        Ducuntur omnia Dei nutu. Plaut. Tout est mené et gouverné et conduict par le vouloir de Dieu.
    \
        Ducere se ad aliquem. Plaut. S'en aller, etc.
    \
        Ducere se ab aedibus. Plaut. S'en aller hors de la maison.
    \
        Ducere se deorsum de arbore. Plautus. Descendre de dessus un arbre.
    \
        Ducere ad credendum. Cic. Duire, Induire.
    \
        Duci ad cognitionis cupiditatem. Cic. Estre duict et mené de nature à vouloir scavoir.
    \
        Per omnia aliquem ducere. Virgil. Le mener par tout, et luy monstrer tout.
    \
        AEtatem ducere. Horat. Vivre.
    \
        AEstas septima ducitur. Virgil. Quand on vit sept estez, ou sept annees.
    \
        AEtatem in literis ducere. Cic. Employer son temps à l'estude continuellement.
    \
        Deus duxit aeuum per suos gradus. Senec. A mené et divisé la vie de l'homme par certains degrez et aages, comme par enfance, adolescence, jeunesse, etc.
    \
        Ducere agmen. Cic. Mener et aller devant, Conduire.
    \
        Aluum ducere. Cels. Faire lascher le ventre.
    \
        Nostros in longum ducis amores. Virgil. Tu recules et prolonges.
    \
        Anhelitum ex cursura ducere. Plaut. Haleter, Estre à la grosse haleine.
    \
        Animam ducere, pro Viuere. Liu. Vivre.
    \
        Animam ducere de caelo. Cic. Tirer son haleine de l'air.
    \
        Aquam. Cic. Faire venir l'eaue et conduire d'un ruisseau ou fontaine en quelque autre lieu.
    \
        Argentum. Virgil. Estendre, Alonger.
    \
        Argumenta ex ipsis positionum vitiis ducimus. Quintil. Nous prenons, etc.
    \
        Bellum cum aliquo. Virgil. Faire la guerre à aucun.
    \
        Ipse qui caelum nebulasque ducit. Seneca. Dieu qui conduit et gouverne le ciel.
    \
        In carcerem ducere. Cic. Mener en prison.
    \
        Cicatricem. Columel. Refermer et guarir la playe, et la mener à cicatrice.
    \
        Ducta cicatrix. Liu. Une playe refermee et venue en cicatrice.
    \
        Colorem. Virgil. Prendre couleur, Se coulourer.
    \
        Colore aureo pelles ducere. Plin. Teindre en couleur d'or.
    \
        Coniectura ducitur ex hac re. Cic. On prend conjecture de ce.
    \
        In crimen ducere. Tacit. Attribuer et imputer à crime.
    \
        Ex animo curam ducere. Plaut. Jecter hors soulci.
    \
        Diem ducit Lucifer. Virgil. Ameine.
    \
        Diem somno ducere. Senec. Passer le jour à dormir.
    \
        Vagina ducitur ensis. Sil. Est desgainee.
    \
        In errorem ducere. Ouid. Faire errer.
    \
        Exequias alicui ducere. Plin. iunior. Le convoyer en terre.
    \
        Exercitum in Sabinos ducere. Caes. Faire marcher son ost et son armee.
    \
        Exordium a re aliqua ducere. Cic. Commencer, prendre le commencement.
    \
        Figuram ducere veri. Claud. Sembler estre vray, Resembler au naturel.
    \
        Fossam. Liuius. Faire un fossé, ou une trenchee.
    \
        Fraena manu ducere. Ouid. Retirer la bride à soy.
    \
        Frigus ab vmbra ducere. Ouid. Prendre fraicheur à l'ombre.
    \
        Funem ducere. Horat. Mener une chorde et la trainer apres soy.
    \
        Funus alicui ducere. Plin. Convoyer quelqu'un en terre.
    \
        Genus ab aliquo ducere. Ouid. Estre venu ou descendu de la race et lignee d'aucun.
    \
        Blandis ducitur hora dolis. Propert. L'heure se passe.
    \
        Nos flendo ducimus horas. Virgil. Nous consumons le temps à pleurer, Le temps se passe et se perd tandis que nous nous amusons à pleurer.
    \
        Horas extremas ducere. Martial. Mourir, Tirer à la fin.
    \
        Ilia ducere. Horat. Halleter, et batre les flancs, comme un cheval poussif, ou qui est hors d'haleine.
    \
        Initium a re aliqua ducere. Cic. Commencer.
    \
        Initium ducere ex aliquo. Quintil. Cic. Prendre son commencement.
    \
        In ius aliquem ducere. Terent. Mener par devant le juge.
    \
        Laminam ducere. Quintil. Estendre.
    \
        Lateres. Vitruuius. Faire des tuiles.
    \
        Lineam. Plinius. Tirer une ligne au pinceau, Reigler.
    \
        Ducit duo lina acus. Cels. Quand en une aguille on a enfilé deux filets.
    \
        Ducitur et digitis littera rara meis. Ouid. J'escri peu souvent, Je n'escri guere souvent.
    \
        In ludum ducere et reducere. Terent. Mener et ramener.
    \
        In matrimonium. Cic. Espouser, Prendre à femme.
    \
        Mucronem. Virgil. Desgainer.
    \
        Muros. Virgil. Continuer à haulser les murailles.
    \
        Noctem ducere ludo. Claud. Jouer toute nuict.
    \
        Noctem iucundis sermonibus. Plin. iunior. Passer la nuict.
    \
        Nomen ex re aliqua. Cic. Prendre surnom et appellation de quelque chose.
    \
        Notam ducere. Horat. Estre marqué.
    \
        Obliuia ducere poenae. Valer. Flac. Oublier la peine.
    \
        Opinione duci. Cic. Estre mené et meu, etc.
    \
        Orationem ducere ab eodem verbo. Cic. Commencer.
    \
        Ordine ducere. Virgil. Mener par ordre.
    \
        Os exquisitis modis ducere. Quintil. Faire diverses mines et grimaces de la bouche.
    \
        Otia ducere. Ouid. Estre oisif.
    \
        Parietem per vestibulum alicuius ducere. Cic. Faire continuer une paroy, et faire passer parmi, etc.
    \
        In partes ducere. Tacit. Attirer à sa bende et de son parti.
    \
        Pectus in contraria ducere. Ouid. Faire avoir à aucun diverses et contraires voluntez, Faire qu'il vueille tantost une chose, tantost le contraire.
    \
        Ducunt eum pedes rus. Plaut. Le meinent aux champs, Il va à pied.
    \
        Pensa manu ducere. Iuuenal. Filer.
    \
        Piscem hamo ducere. Ouid. Attirer.
    \
        Pocula ducere. Propert. Tenir longue table à boire, Continuer longuement la buverie.
    \
        Principium a re aliqua. Cic. Commencer.
    \
        Prouincias ducere. Tacit. Gouverner.
    \
        Ducere suam rationem. Cic. Avoir esgard à soy.
    \
        Hanc nemo ducit rationem, sed, etc. Caelius ad Ciceronem. Personne ne prend garde à ce, etc.
    \
        Rationem salutis ducere. Cic. Avoir esgard à son salut.
    \
        Ex his enim, similibusque saepe noua curandi ratio ducenda est. Cels. Il fault prendre ou adviser et tirer nouvelle maniere de curer et guarir la maladie.
    \
        Remos ducere. Ouid. Demener les rames, Tirer à la rame.
    \
        Ruinam Senec. Cheoir et tomber impetueusement.
    \
        Sermonem a re quapiam. Cic. Commencer son propos par quelque chose. \ Sessum. Plaut. Mener asseoir.
    \
        Similitudinem e re aliqua. Cic. Prendre patron.
    \
        In opaco situm ducere. Quintil. Devenir chansi, Se chansir.
    \
        Somnos. Virgil. Dormir.
    \
        Sortem. Cic. Faire sort.
    \
        Spiritum. Attirer le vent. Et per translationem, Vivre. Cic.
    \
        Spiritum naribus. Varro. Tirer son vent par les narines.
    \
        Stamina. Ouid. Filer de la laine.
    \
        Sulcos. Plin. Faire des seillons.
    \
        Suspiria. Mart. Souspirer.
    \
        Ex facto ipso suipiciones ducentur, si etc. Cic. On cueillera et prendra les souspecons du faict.
    \
        Tempus ducere. Cic. Passer et prolonger le temps.
    \
        In transennam dolis ducere. Plaut. Mener.
    \
        Triumphum ducere. Plin. Triompher.
    \
        Vallum. Liu. Faire un rampart, et le continuer loing.
    \
        E luto vasa ducere. Quintil. Faire, Former.
    \
        Ducere vitam. Cic. Vivre.
    \
        Vtilitatem ex re aliqua ducere. Cic. Retirer aucun prouffit de quelque chose.
    \
        Ducere vultum. Martial. Se refrongner, Faire laide mine.
    \
        Viuos vultus de marmore. Virgil. Tailler au vif en marbre.
    \
        Vxorem ducere. Cic. Se marier, Prendre à femme et mener en sa maison.
    \
        Ducere, verbum, pertinet ad vsurarum rationem. Cic. Compter et payer.
    \
        Vsuras ducere. Cic. Continuer le payement des usures.
    \
        Duci authoritate. Cic. Estre meu et induict.
    \
        Duci cogitatione alio. Cic. Estre mené.
    \
        Duci despicatui. Cic. Estre desprisé, Quand on ne fait compte de nous.
    \
        Duci phaleratis dictis. Terent. Estre mené et abusé par belles parolles. \ Errore. Cic. Se laisser abuser.
    \
        Falso gaudio. Terent. Estre entretenu et repeu longuement de faulse joye.
    \
        Gloria. Cic. Estre mené et meu de gloire, Aimer honneur.
    \
        Mercede et praemio. Cic. Quand le loyer meine aucun et l'induist à faire quelque chose.
    \
        In hostium loco et numero duci. Cic. Estre reputé pour ennemi.
    \
        Ventre. Horat. Estre sur sa bouche, Aimer les bons morceaulx.
    \
        Ducere. Cic. Prolonger, Alonger, Differer.
    \
        Bellum ducere. Cic. Prolonger la guerre, Faire durer la guerre, et ne vouloir point combatre à oultrance.
    \
        Ducere diem ex die. Caes. Remettre aucun de jour en jour, Bailler des remises.
    \
        Vbi se diutius duci intellexit. Caesar. Qu'on le menoit et abusoit de belles parolles.
    \
        Ducere. Cic. Estimer et penser.
    \
        Animo ducere. Virgil. Penser en soymesme.
    \
        Ducere infra se omnia humana. Cic. Estimer toutes choses moindres que soy.
    \
        Nihil ducere in bonis praeter virtutem. Cic. N'estimer qu'il y ait autre chose qui doibve estre appelee bien, fors vertu.
    \
        Ducere damno. Plaut. Tenir à grand perte.
    \
        Gloriae ducere alicui quidpiam. Cic. Luy tourner à grand loz, Luy attribuer à louange.
    \
        Ducere in gloria. Plin. Reputer à grand loz et gloire.
    \
        Ducere honori. Sallust. Estimer une chose estre honorable, Attribuer et reputer à honneur.
    \
        Ducere laudi. Terent. Tourner à loz, Attribuer à louange.
    \
        Ducere minoris. Sallust. Estimer moins.
    \
        Officii duxit, exorare filiae patrem. Suetonius. Il pensa que c'estoit à luy à faire, etc. Il estima que pour faire son debvoir, il falloit, etc.
    \
        Ducere parui. Cic. Peu estimer.
    \
        Ducere prae se neminem. Author ad Heren. N'estimer que soy, N'estimer personne au pris, ou en comparaison de soy.
    \
        Ducere pro falsis. Sallust. Tenir et estimer une chose pour mensonge.
    \
        Ducere aliquid pro nihilo. Cic. N'en tenir compte non plus que de rien.
    \
        Ducere aliquid vxori probro. Plaut. Luy reprocher et imputer à meschanceté.
    \
        Ducere aliquem ex aere. Plin. Faire la statue d'aucun de fonte ou de cuyvre.

    Dictionarium latinogallicum > duco

  • 20 refero

    rĕfĕro, ferre, rĕtŭli (poét. rettŭli), rĕlātum [re, préf. + fero] - tr. -    - rĕfert → rĕfĕro [re, préf. + fero] [] refert [rē, abl. de res + fert] → rēfert. [st1]1 [-] rapporter, ramener (chez soi); ramener (comme gain, comme conquête), remporter, gagner, obtenir.    - referre vasa domum, Plaut.: rapporter chez soi des vases (pris ailleurs).    - referre aurum secum, Plaut.: emporter son or.    - referre signa: rapporter des enseignes.    - referre victoriam ex (de) hostibus: remporter une victoire sur les ennemis.    - repulsam referre: [ramener un échec] = subir un échec.    - neque tu istud unquam decretum sine caede nostra referes, Liv. 3: et tu n'obtiendras l'exécution de ton arrêt qu'en nous égorgeant. [st1]2 [-] porter en arrière; tourner en arrière, revenir, retourner; tirer, retirer.    - me referunt pedes in Tusculanum, Cic. Att. 15, 16: mes pas me ramènent dans ma maison de campagne de Tusculum.    - referre se: retourner.    - Romam se rettulit, Cic.: il retourna à Rome.    - referre oculos ad aliquem: ramener les yeux sur qqn.    - referre pedem (gradum): retourner, reculer, battre en retraite, lâcher pied, se replier.    - referre pedem ad aliquem, Plaut.: retourner vers qqn.    - referre se ou referri: reculer, battre en retraite, lâcher pied, se replier.    - eum domum rettulerunt, Nep.: ils le retournèrent chez lui.    - relatus domum, Tac. An. 3: de retour chez lui.    - telum e corpore referre, Sil.: retirer un trait du corps. [st1]3 [-] apporter, donner (une chose due), rembourser, rendre, restituer, redonner; offrir (ce qui est dû aux dieux, aux mânes).    - referre gratiam (qqf. gratias) alicui: rendre un bienfait à qqn, être reconnaissant à qqn, récompenser qqn.    - debeo sperare omnis deos mihi relaturos esse gratiam, Cic. Cat. 4: je dois espérer que tous les dieux me témoigneront leur reconnaissance.    - de praemiis vestris et de referenda gratia cogitare, Caes. BC. 2: penser à vos récompenses et à la reconnaissance qui vous est due.    - par pari referre, Cic.: rendre la pareille.    - referre vicem, Ov.: rendre la pareille.    - referre gratiam meritam: témoigner une reconnaissance méritée.    - referre sacra Cereri, Virg.: offrir à Cérès les sacrifices dus. [st1]4 [-] rendre, vomir.    - cum sanguine mixta vina refert, Virg.: il rend des flots de vin mêlés avec son sang. [st1]5 [-] rendre, rapporter, produire.    - quid studia referant, Quint. (sub. inter.): ce que rapportent les études.    - multum militia retulit, Sen.: la guerre a été une source de bénéfices. [st1]6 [-] ramener, rétablir; ramener, reporter; rapporter à, attribuer à.    - referre navem in mare, Hor.: remettre un navire à la mer.    - referre rem judicatam, Cic.: revenir sur une affaire jugée.    - referre mysteria, Cic.: recommencer la célébration des mystères.    - referre veteres mores: rétablir les moeurs d'autrefois (faire revivre les moeurs d'autrefois).    - referre se ad philosophiam, Cic.: revenir à la philosophie.    - referre in melius, Virg.: améliorer.    - referre omnia ad voluptatem, Cic.: ramener tout au plaisir.    - culpam in aliquem referre: rejeter la faute sur qqn, accuser qqn.    - causa ad matrem referebatur, Tac. A. 6, 49: la cause en était imputée à sa mère.    - referre prospera ad fortunam, Tac.: attribuer les succès à la fortune. [st1]7 [-] rapporter (par la ressemblance), reproduire (les traits), représenter; reproduire (un son), répercuter.    - vultum (os) alicujus referre: reproduire la physionomie de qqn, ressembler à qqn.    - amisit filiam, quae non minus mores ejus quam os vultumque referebat, Plin. Ep. 5, 16, 9: il perdit sa fille qui lui ressemblait autant par son caractère que par sa physionomie.    - rettulisse dicitur Decius parentis sui speciem, Liv. 10, 7: Décius rappelait, dit-on, l'image de son père.    - temporis illius vultum referebat Achilles, quo petiit Agamemnona, Ov. M. 13: Achille avait le visage qu'il avait à l'époque où il attaqua Agamemnon.    - nomine avum referens, animo manibusque parentem, Virg. En. 12, 348: (Eumède) qui tient de son aïeul par le nom, de son père par l'âme et le bras.    - Marsigni sermone vultuque Suevos referunt, Tac. G. 43: par le langage et la coiffure, les Marsignes rappellent les Suèves.    - neque amissos colores lana refert, Hor. C. 3, 5, 28: et la laine ne reprend pas sa couleur perdue.    - referre saporem salis, Virg.: avoir le goût du sel. [st1]8 [-] porter (dans un livre, sur un document), reporter, transcrire, inscrire, consigner; mettre au nombre de, compter, admettre.    - acceptum referre: inscrire comme reçu, mettre au crédit.    - referre pecuniam expensam: porter sur un livre l'argent dépensé.    - in censum referri, Liv.: être porté sur les registres du cens.    - aliquid ad tabulas referre: porter qqch sur les livres de compte.    - populum Romanum in tabulas referre, Flor. 1, 6: inscrire le peuple romain sur les rôles du cens.    - rationes referre: rendre ses comptes, remettre ses comptes.    - referre numerum: faire le recensement, compter.    - referre aliquem (aliquid) in numero (in numerum): mettre qqn (qqch) au nombre de.    - Ponticus Heraclides terram et caelum refert in deos, Cic. Nat. 1: Héraclide du Pont range au nombre des dieux le ciel et la terre.    - eodem Caepionem referrem, Cic. Brut. 62, 223: je mettrais Cépion au même rang. [st1]9 [-] rapporter, raconter, annoncer, mentionner, dire, citer; répondre, répliquer; chanter, célébrer.    - horresco referens, Virg. En. 2: je frémis en le racontant.    - referre aliquid ad aliquem: rapporter (raconter) qqch à qqn.    - referre + prop. inf.: répondre que, riposter que.    - pauca refert: il répond en peu de mots.    - (... negotiatoribus), quorum refert nomina, Suet.: (... hommes d'affaires), dont il cite les noms.    - rettulit Ajax esse Jovis pronepos, Ov. M. 13, 141: Ajax rapporta qu'il était l'arrière-petit-fils de Jupiter.    - quem referent Musae, Tib.: celui que célébreront les Muses. [st1]10 [-] rapporter une affaire, faire un rapport, rendre compte; soumettre à, en référer à.    - referre legationem: rendre compte de son ambassade.    - referre de re publica: faire un rapport sur la situation politique.    - referre rem ad senatum: soumettre une chose à la délibération du sénat.    - referre de aliqua re ad senatum: consulter le sénat au sujet de qqch, mettre qqch à l'ordre du jour du sénat.    - referre ad populum: en appeler au peuple (en référer au peuple).    - referre ad senatum, ad judicem: en référer au sénat, au juge.    - te referente: sur ta proposition.    - consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, qui in custodiam traditi erant, Sall. C. 50, 3: le consul, ayant convoqué le sénat, lui demande ce qu'il convient de faire des hommes qui ont été arrêtés. [st1]11 [-] poét. repasser (dans son esprit), réfléchir à, ruminer, se rappeler (surtout chez Ovide).    - tacitā recentia mente visa refert, Ov. M. 15, 27: il repasse en silence dans son esprit ce qu'il vient de voir.    - si forte refers, Ov. Am. 2, 8, 17: si d'aventure tu t'en souviens.    - haec refer, Ov. R. Am. 308: aie cela présent à l'esprit.    - saepe refer tecum sceleratae facta puellae, Ov. R. Am. 299: rappelle-toi souvent les perfidies de ta maîtresse.    - mente memor refero, Ov. M. 15, 451: je m'en souviens.    - foeda Lycaoniae referens convivia mensae, Ov. M. 1, 165: se rappelant l'horrible festin que Lycaon venait de lui servir.    - illam meminitque refertque, Ov. M. 11, 563: il pense sans cesse à elle.    - hoc si ille ad animum rettulit, Phaedr.: s'il a médité ce mot.
    * * *
    rĕfĕro, ferre, rĕtŭli (poét. rettŭli), rĕlātum [re, préf. + fero] - tr. -    - rĕfert → rĕfĕro [re, préf. + fero] [] refert [rē, abl. de res + fert] → rēfert. [st1]1 [-] rapporter, ramener (chez soi); ramener (comme gain, comme conquête), remporter, gagner, obtenir.    - referre vasa domum, Plaut.: rapporter chez soi des vases (pris ailleurs).    - referre aurum secum, Plaut.: emporter son or.    - referre signa: rapporter des enseignes.    - referre victoriam ex (de) hostibus: remporter une victoire sur les ennemis.    - repulsam referre: [ramener un échec] = subir un échec.    - neque tu istud unquam decretum sine caede nostra referes, Liv. 3: et tu n'obtiendras l'exécution de ton arrêt qu'en nous égorgeant. [st1]2 [-] porter en arrière; tourner en arrière, revenir, retourner; tirer, retirer.    - me referunt pedes in Tusculanum, Cic. Att. 15, 16: mes pas me ramènent dans ma maison de campagne de Tusculum.    - referre se: retourner.    - Romam se rettulit, Cic.: il retourna à Rome.    - referre oculos ad aliquem: ramener les yeux sur qqn.    - referre pedem (gradum): retourner, reculer, battre en retraite, lâcher pied, se replier.    - referre pedem ad aliquem, Plaut.: retourner vers qqn.    - referre se ou referri: reculer, battre en retraite, lâcher pied, se replier.    - eum domum rettulerunt, Nep.: ils le retournèrent chez lui.    - relatus domum, Tac. An. 3: de retour chez lui.    - telum e corpore referre, Sil.: retirer un trait du corps. [st1]3 [-] apporter, donner (une chose due), rembourser, rendre, restituer, redonner; offrir (ce qui est dû aux dieux, aux mânes).    - referre gratiam (qqf. gratias) alicui: rendre un bienfait à qqn, être reconnaissant à qqn, récompenser qqn.    - debeo sperare omnis deos mihi relaturos esse gratiam, Cic. Cat. 4: je dois espérer que tous les dieux me témoigneront leur reconnaissance.    - de praemiis vestris et de referenda gratia cogitare, Caes. BC. 2: penser à vos récompenses et à la reconnaissance qui vous est due.    - par pari referre, Cic.: rendre la pareille.    - referre vicem, Ov.: rendre la pareille.    - referre gratiam meritam: témoigner une reconnaissance méritée.    - referre sacra Cereri, Virg.: offrir à Cérès les sacrifices dus. [st1]4 [-] rendre, vomir.    - cum sanguine mixta vina refert, Virg.: il rend des flots de vin mêlés avec son sang. [st1]5 [-] rendre, rapporter, produire.    - quid studia referant, Quint. (sub. inter.): ce que rapportent les études.    - multum militia retulit, Sen.: la guerre a été une source de bénéfices. [st1]6 [-] ramener, rétablir; ramener, reporter; rapporter à, attribuer à.    - referre navem in mare, Hor.: remettre un navire à la mer.    - referre rem judicatam, Cic.: revenir sur une affaire jugée.    - referre mysteria, Cic.: recommencer la célébration des mystères.    - referre veteres mores: rétablir les moeurs d'autrefois (faire revivre les moeurs d'autrefois).    - referre se ad philosophiam, Cic.: revenir à la philosophie.    - referre in melius, Virg.: améliorer.    - referre omnia ad voluptatem, Cic.: ramener tout au plaisir.    - culpam in aliquem referre: rejeter la faute sur qqn, accuser qqn.    - causa ad matrem referebatur, Tac. A. 6, 49: la cause en était imputée à sa mère.    - referre prospera ad fortunam, Tac.: attribuer les succès à la fortune. [st1]7 [-] rapporter (par la ressemblance), reproduire (les traits), représenter; reproduire (un son), répercuter.    - vultum (os) alicujus referre: reproduire la physionomie de qqn, ressembler à qqn.    - amisit filiam, quae non minus mores ejus quam os vultumque referebat, Plin. Ep. 5, 16, 9: il perdit sa fille qui lui ressemblait autant par son caractère que par sa physionomie.    - rettulisse dicitur Decius parentis sui speciem, Liv. 10, 7: Décius rappelait, dit-on, l'image de son père.    - temporis illius vultum referebat Achilles, quo petiit Agamemnona, Ov. M. 13: Achille avait le visage qu'il avait à l'époque où il attaqua Agamemnon.    - nomine avum referens, animo manibusque parentem, Virg. En. 12, 348: (Eumède) qui tient de son aïeul par le nom, de son père par l'âme et le bras.    - Marsigni sermone vultuque Suevos referunt, Tac. G. 43: par le langage et la coiffure, les Marsignes rappellent les Suèves.    - neque amissos colores lana refert, Hor. C. 3, 5, 28: et la laine ne reprend pas sa couleur perdue.    - referre saporem salis, Virg.: avoir le goût du sel. [st1]8 [-] porter (dans un livre, sur un document), reporter, transcrire, inscrire, consigner; mettre au nombre de, compter, admettre.    - acceptum referre: inscrire comme reçu, mettre au crédit.    - referre pecuniam expensam: porter sur un livre l'argent dépensé.    - in censum referri, Liv.: être porté sur les registres du cens.    - aliquid ad tabulas referre: porter qqch sur les livres de compte.    - populum Romanum in tabulas referre, Flor. 1, 6: inscrire le peuple romain sur les rôles du cens.    - rationes referre: rendre ses comptes, remettre ses comptes.    - referre numerum: faire le recensement, compter.    - referre aliquem (aliquid) in numero (in numerum): mettre qqn (qqch) au nombre de.    - Ponticus Heraclides terram et caelum refert in deos, Cic. Nat. 1: Héraclide du Pont range au nombre des dieux le ciel et la terre.    - eodem Caepionem referrem, Cic. Brut. 62, 223: je mettrais Cépion au même rang. [st1]9 [-] rapporter, raconter, annoncer, mentionner, dire, citer; répondre, répliquer; chanter, célébrer.    - horresco referens, Virg. En. 2: je frémis en le racontant.    - referre aliquid ad aliquem: rapporter (raconter) qqch à qqn.    - referre + prop. inf.: répondre que, riposter que.    - pauca refert: il répond en peu de mots.    - (... negotiatoribus), quorum refert nomina, Suet.: (... hommes d'affaires), dont il cite les noms.    - rettulit Ajax esse Jovis pronepos, Ov. M. 13, 141: Ajax rapporta qu'il était l'arrière-petit-fils de Jupiter.    - quem referent Musae, Tib.: celui que célébreront les Muses. [st1]10 [-] rapporter une affaire, faire un rapport, rendre compte; soumettre à, en référer à.    - referre legationem: rendre compte de son ambassade.    - referre de re publica: faire un rapport sur la situation politique.    - referre rem ad senatum: soumettre une chose à la délibération du sénat.    - referre de aliqua re ad senatum: consulter le sénat au sujet de qqch, mettre qqch à l'ordre du jour du sénat.    - referre ad populum: en appeler au peuple (en référer au peuple).    - referre ad senatum, ad judicem: en référer au sénat, au juge.    - te referente: sur ta proposition.    - consul convocato senatu refert, quid de his fieri placeat, qui in custodiam traditi erant, Sall. C. 50, 3: le consul, ayant convoqué le sénat, lui demande ce qu'il convient de faire des hommes qui ont été arrêtés. [st1]11 [-] poét. repasser (dans son esprit), réfléchir à, ruminer, se rappeler (surtout chez Ovide).    - tacitā recentia mente visa refert, Ov. M. 15, 27: il repasse en silence dans son esprit ce qu'il vient de voir.    - si forte refers, Ov. Am. 2, 8, 17: si d'aventure tu t'en souviens.    - haec refer, Ov. R. Am. 308: aie cela présent à l'esprit.    - saepe refer tecum sceleratae facta puellae, Ov. R. Am. 299: rappelle-toi souvent les perfidies de ta maîtresse.    - mente memor refero, Ov. M. 15, 451: je m'en souviens.    - foeda Lycaoniae referens convivia mensae, Ov. M. 1, 165: se rappelant l'horrible festin que Lycaon venait de lui servir.    - illam meminitque refertque, Ov. M. 11, 563: il pense sans cesse à elle.    - hoc si ille ad animum rettulit, Phaedr.: s'il a médité ce mot.
    * * *
        Refero, pen. corr. refers, retuli, pen. corr. relatum, pe. prod. et metri causa rettuli, rellatum, referre. Quintil. Reporter, ou Rapporter.
    \
        Siquid somniasti, ad me refers. Plaut. Tu m'en demande advis.
    \
        Populus de suis rebus ad eum refert. Cic. Luy demande conseil de ses affaires.
    \
        Ad seipsum aliquid referre. Cic. Juger du faict d'autruy par soymesme, en considerant comment nous ferions si nous estions en sa place, Prendre à son coeur l'autruy.
    \
        Acceptam referre salutem suam beneuolentiae alicuius. Cic. Confesser tenir sa vie de la benevolence d'aucun, Estre envié par luy, Luy estre tenu de ce qu'on est vif.
    \
        In acceptum referre. Cic. Approuver une chose comme bien faicte, et la declarer recevable.
    \
        In acta referri. Iuuena. Estre enregistré, ou Estre mis és chroniques.
    \
        In aerarios referre, Vide AErarius adiectiuum in AES, aeris. Suspendre aucun des commoditez et privileges de la bourgeoisie, et neantmoins le contraindre aux charges.
    \
        In album referre. Liu. Rediger par escript.
    \
        Aliquem ore referre. Virg. Luy resembler de viaire, ou visage.
    \
        Animum referre ad rem aliquam. Cic. Tourner et appliquer sa pensee à icelle, Penser à icelle.
    \
        In apertum referre opus. Cic. Publier.
    \
        Ad arbitrium alicuius referre. Cic. Se rapporter à aucun.
    \
        Ad vos nunc refero quem sequar. Cic. Je vous demande qui vous voulez que je suyve.
    \
        Aspectum referre in curiam. Cic. Tourner sa veue et son regard à, etc.
    \
        In codicem referre. Cic. Faire registre de quelque chose, Enregistrer.
    \
        Colorem paternum referre. Columella. Estre de la couleur de son pere.
    \
        In commentarium referre. Cic. Enregistrer.
    \
        Ad conscientiam referre omnia, nihil ad ostentationem. Plin. iun. Ne faire rien par vaine gloire, mais seulement se contenter du tesmoignage de sa conscience, Faire tout en conscience.
    \
        Consuetudinem repetere atque referre. Cic. Ramener une coustume en usage.
    \
        Referre ad aliquem omnes curas. Cic. N'avoir cure et soing que de luy.
    \
        Dexteram ad osculum referre. Plinius. Mettre la main sur sa bouche.
    \
        In deterius referre aliquid. Tacitus. L'interpreter en mauvaise partie.
    \
        In deos referre. Cic. Nombrer entre les dieux, Canonizer.
    \
        Diem referre dicitur sol. Virg. Ramener le jour.
    \
        Ensem vaginae referre. Sil. Rengainer.
    \
        Eodem referri. Cic. Estre rapporté au lieu mesme.
    \
        Vt sit qui a te mihi epistolam referat. Cic. Qui me rapporte lettres de toy.
    \
        Facta referre quae mandata sunt. Plaut. Mettre en execution ce qu'on nous a enchargé.
    \
        Ad finem aliquem referre omnia. Cic. Rapporter toutes choses à quelque fin.
    \
        Fructum diligentiae referre alicui. Cic. Le recompenser de sa diligence.
    \
        Gradum referre, quod et Pedem referre dicitur. Liu. Reculer, Retourner arriere, Retourner tout court dont on venoit, S'en retourner, Tourner le dos.
    \
        Gratiam referre. Cic. Rendre le plaisir.
    \
        In selectos iudices referre. Cic. Mettre au nombre des juges.
    \
        Laudem referre familiae alicuius. Cic. Remettre sus sa louange.
    \
        In libellum referre. Cic. Escrire en un petit livre qui sert pour memoire, et en papiers journaulx.
    \
        In literas publicas referri. Cic. Estre escript és registres et chartres, Estre mis en registre public, Estre enregistré.
    \
        Mandata referre ad aliquem. Caesar. Luy dire ce qu'on avoit en mandement et charge de luy dire.
    \
        Manum ad poplitem referre. Plin. Mettre la main au jarret.
    \
        Referre in melius. Virg. Tourner ou changer en mieulx.
    \
        Ad memoriam vetustatis referte omnia. Cic. Estimez que tout ce que j'ay dict, ce a esté pour avoir memoire de l'antiquité, Rapportez tout cela au vieil temps.
    \
        Morem referre. Virg. Ramener une vieille coustume, La remettre en usage.
    \
        Mores patris referre. Plin. iunior. Avoir les meurs de son pere, Luy resembler de meurs.
    \
        Si patrem non referret. Plin. iun. S'il ne resembloit à son pere.
    \
        Inter nefastos referre diem. Plin. iun. Mettre au nombre des jours qu'on ne plaidoit point.
    \
        In Nouocomenses retulit. Cic. Il l'a escript parmi les, etc.
    \
        Referre numerum. Virgil. Compter, Nombrer.
    \
        In numeros referre. Plin. iunior. Enrouler aux bandes.
    \
        Referre in oratorum numerum. Cic. Compter parmi les orateurs.
    \
        In numerum deorum referre. Sueton. Canonizer.
    \
        Omnia referre ad vnum. Cic. Mettre tout entre les mains d'aucun, Rapporter tout à un.
    \
        Referre oculos ad aliquem, vel ad terram. Cic. Jecter ses yeulx ou sa veue sur aucun, Tourner sa veue contre terre.
    \
        Opem referre. Cic. Aider.
    \
        Retulit ora ad iuuenem. Valer. Flac. Il a tourné son visage vers, etc.
    \
        Par referre. Terent. Rendre la pareille.
    \
        Pedem referre. Caesar. Se retirer, Retourner, Se reculer.
    \
        Rettulit ad me pedem. Plaut. Il est retourné chez moy.
    \
        Me referunt pedes in Tusculanum. Cicero. Me reportent, Je m'en revay à pied en, etc.
    \
        Primas referre ad aliquem. Cicero. L'estimer plus que touts les autres.
    \
        Quaestum maiorem referre. Colum. Rapporter plus grand gaing, Faire plus de prouffit.
    \
        Rationes referre. Cic. Rendre comptes.
    \
        Referre rationibus, et in rationes. Tranquil. Escrire parmi ses comptes.
    \
        Referunt haec ad rem. Plaut. Appartiennent à l'affaire.
    \
        Repulsam referre, quod et Ferre repulsam simpliciter dicitur, et Pati repulsam. Cic. Estre refusé, Estre esconduict.
    \
        Responsum referre. Cic. Rapporter response.
    \
        In, vel inter reos referre. Cic. Declarer une accusation et delation faicte d'aucun crime à l'encontre d'aucun, estre recevable.
    \
        Salutem alicui referre. Cic. Le resaluer.
    \
        Saporem salis referre. Virgil. Avoir telle saveur que le sel.
    \
        Se referre. Virgil. S'en retourner en la maison.
    \
        Se in gregem suum veterem referre. Cic. Se retourner, etc.
    \
        Se ad ordinem referre. Cic. Retourner à son ordre.
    \
        Se ad studia referre. Cic. Se remettre à l'estude.
    \
        Senium parentis referre. Columel. Se sentir de, etc.
    \
        Similitudinem referre. Plin. Resembler.
    \
        Pro re certa spem falsam domum retulerunt. Cic. Ils ont reporté, etc.
    \
        In spem sibi aliquid referre. Plaut. Esperer quelque chose, Avoir esperance de quelque chose.
    \
        Referre omnia ad vnam summam. Cic. Assembler tout en un.
    \
        In tabulas, siue tabellas referre. Cic. Mettre en son registre.
    \
        In tectum referre. Varro. Mettre en toict.
    \
        Retulit me ventus ad, vel in Italiam. Cic. M'a rapporté, ou ramené.
    \
        Vicem referre. Ouid. Rendre la pareille.
    \
        Nec incruentam victoriam retulit. Liu. Il gaigna la victoire, mais il y eut beaucoup de ses gents tuez.
    \
        Referre omnia ad voluptatem. Cic. Faire tout pour vivre en voluptez et delices, N'avoir esgard sinon à volupté, Referer tout à volupté.
    \
        Referre. Virgil. Rendre.
    \
        Referre. Virgil. Raconter, Referer, Relater, Reciter.
    \
        Vna foeminarum in omni aeuo refertur. Plin. Il n'est parlé que d'une.
    \
        Ego tibi refero, si non sum ex eo loco deiectus, etc. Cic. Je parle à toy, Je te demande si, etc.
    \
        Referre. Seneca. Revoquer, Retirer.

    Dictionarium latinogallicum > refero

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»